Bakkwaliteit in bewaarcomputer

Tijdens de Aardappeldemodag 2014 vorige week in Westmaas gaf Arjan van Hassel van Tolsma-Grisnich uitleg over hoe de techniek zich heeft ontwikkeld en wat er straks mogelijk is.
‘Het is mogelijk veel data te koppelen aan aardappelen’, aldus Van Hassel. ‘Dat kan ook, bijvoorbeeld in geval van ringrot, van nut zijn. Je kunt weten wat er in welke kist heeft gezeten via de bewaarcomputer.’
Voor die laatste toepassing is het nodig dat elke kist zijn eigen tag heeft en tijdens alle handelingen wordt bijgehouden wat er met die kist gebeurt. Dat kan vanaf de heftruck als er een verbinding met de computer mogelijk is binnen het heftruckbereik.
Bij de eerste introductie van een meet- en regelsysteem van Tolsma in 1974 was het verwerken van dergelijke databestanden nog niet mogelijk. In 1984 kwam de eerste bewaarcomputer. Tolsma hield de ontwikkeling van de techniek in eigen huis en kon zo snel nieuwe mogelijkheden toevoegen.
Ongeveer vijftien jaar geleden kwam het P-Watch systeem op de markt. Het idee was om met metingen de bakkwaliteit van een partij aardappelen te volgen. De producent van frites of chips kreeg wat meer houvast dankzij een preciezer te volgen bewaarverleden van de partij. Bij P-Watch zijn veel afzonderlijke units te regelen en te volgen, ook op afstand.
Volgens Van Hassel is het gebruiksgemak via het kleurentouchscherm toegenomen en kan een teler via de computer nauwkeurig en specifiek data opvragen. De computer voegt steeds meer intelligentie toe. Hij onthoudt alles van binnen en van buiten de bewaring.
‘Hij registreert wanneer de teler de instellingen bijstelt en hij gaat rekening houden met de weersvoorspelling’, zegt Van Hassel. ‘De bediening kan op afstand via het internet of de telefoon.’

Slimme kist

Om veel meer te weten te komen over hoe de aardappel reageert op de bewaring ontwikkelde Tolsma-Grisnich een ‘slimme kist.’ Het is een net iets kleinere kist in een normale kuubskist. Hij past in de grotere kist en kan op verschillende plaatsen in de bewaring metingen doen. Deze slimme kist staat op een weegplateau en er zit nog veel meer meetapparatuur in.
Tijdens de bewaring zet de aardappel zetmeel om in suikers. Daardoor wordt de bakkwaliteit minder goed. Het levende product verdampt water en verliest gewicht. Tijdens dat proces neemt de aardappel zuurstof op en geeft hij CO2 af.
‘We hebben de slimme kist dit jaar gebruikt. Je kunt verschillende systemen vergelijken, mits je hetzelfde ras gebruikt. Tijdens de bewaring meet je het gewichtsverlies van de aardappelen. Verder meet de kist luchtvochtigheid, temperatuur en CO2’, legt Van Hassel uit.
Door tijdens de oogst, het sorteren en het in- en uitschuren bij te houden wat er met iedere gelabelde kist gebeurt, krijgt een teler veel gegevens. Van Hassel denkt aan verschillende gebruiksvormen.
De studieclubs van aardappeltelers, uientelers en bollentelers die nu experimenteren met het systeem kunnen de gegevens gebruiken in hun vergelijkend onderzoek. Het kan ook dat een afnemer gegevens uit het systeem gebruikt om meer over de bakkwaliteit te weten. De Vision Control wordt deel van een registratiesysteem.
Als de boer te maken krijgt met een quarantaineziekte op zijn bedrijf, is veel beter na te gaan in welke kisten verkeerde partijen hebben gezeten. Die kan de teler dan als eerste gaan ontsmetten. Er moet netjes zijn gewerkt en geregistreerd. Tolsma geeft geen garantie, want de boer moet zorgvuldig werken. Toch kan een slimme bewaarcomputer bijdragen aan risicoverlaging.

Kistenbewaring

In pootgoed is de kistenbewaring algemeen. Bij fritesaardappelen werken telers grotendeels met losgestorte aardappelen. De prijsverschillen voor de bouw en het in bedrijf houden van kistenbewaring ten opzichte van losse bewaring zijn volgens Van Hassel kleiner dan boeren aannemen.
Kistenbewaring is zuiniger in energie en de constructie van de wanden van de bewaring kan lichter zijn. Kwaliteitsbehoud in de kistenbewaring, met een kistdiepte van 1,6 meter, is gemakkelijker dan in een losgestorte partij, die wel 4 meter hoog kan liggen.