Onderzoek helpt bij maken strategische keuzes

Het beeld dat agrarische studenten van multifunctionele landbouw hebben, is vaak nog erg eenzijdig en gebaseerd op vooroordelen. ‘In een veehouderijklas is de weerstand vaak groot’, stelde een deelnemer aan de workshop. Docenten hebben daarom behoefte aan concrete informatie en kengetallen. ‘Waar valt bijvoorbeeld de meeste winst te halen? Als je daarover begint, heb je gelijk de aandacht.’ Ook bedrijfsbezoeken werken verhelderend, zowel voor de studenten als voor de docenten.
Om een beter beeld van de sector te krijgen en de vele verschillen tussen de bedrijven, deed innovatiesocioloog Bart Bremmer onderzoek naar bedrijfsstijlen. Hij deelde de sector niet in in de gebruikelijke nevenactiviteiten zoals recreatie en toerisme, huisverkoop, agrarisch natuurbeheer, zorg, educatie en kinderopvang, maar keek naar de verschillen in bedrijfsstijlen, geïnspireerd door eerdere onderzoeken van hoogleraar Jan Douwe van der Ploeg.
Bremmer sprak met veel ondernemers en deskundigen uit de sector en constateerde dat er verschillende ondernemersstrategieën zijn in de multifunctionele landbouw. Van een productiebedrijf dat er een kleine bijverdienste bij heeft tot een gespecialiseerd bedrijf waarvan de agrarische tak nog maar een klein onderdeel is. De ondernemers hebben verschillende ambities en mogelijkheden met hun bedrijf.

Vijf bedrijfsstijlen

De onderzoeker onderscheidt vijf bedrijfsstijlen. Het productiebedrijf met nevenactiviteit is vooral gericht op de voedselproductie. De extra activiteit is kleinschalig en vergt weinig investeringen.
Een doorstarter ziet de multifunctionaliteit als continuïteit van zijn bedrijf. Het bedrijf loopt tegen de grenzen van de groei aan en ziet een neventak – zoals bijvoorbeeld een camping – als mogelijkheid om toekomstperspectief te houden.
Op een dubbeldoelbedrijf zijn zowel de agrarische tak als de multifunctionele tak professioneel ontwikkeld. Vaak zijn deze ondernemingen gescheiden en runt de partner van de boer de andere tak, bijvoorbeeld een agrarische kinderopvang of zorgboerderij. Een multifunctionele plattelandsondernemer heeft de focus niet langer op voedselproductie, maar richt zich vooral op recreatie en toerisme.
Het ideaaltypische multifunctioneel bedrijf ten slotte is een bedrijf met verschillende multifunctionele activiteiten die met elkaar verbonden zijn en elkaar versterken. Bijvoorbeeld een melkveehouder die de eigen melk tot kaas verwerkt en deze vervolgens in de eigen boerderijwinkel verkoopt.
Het onderzoek biedt inzicht en helpt bij het maken van strategische keuzes. Daarvoor heeft PPO het ‘Werkblad van de Toekomst’ ontwikkeld.