Vraag en antwoord rhino-virus

Rhinopneumonie is een virus dat behoort tot de groep van de herpesvirussen. Deze groep van virussen heeft een aantal zaken gemeen, waardoor hij berucht is bij mens en dier. Bij de mens is de koortslip waarschijnlijk de meest bekende, stelt Faculteit voor Diergeneeskunde, Afdeling Inwendige Ziekten in Utrecht.

Na besmetting met het herpes simplex virus ontstaat de koortslip. Het lichaam maakt wel afweerstoffen tegen dit virus, maar de weerstand die ontstaat is niet hoog genoeg om het virus uit het lichaam te verwijderen. De symptomen (de koortslip) zullen verdwijnen.

Op het ogenblik echter dat de weerstand van een lichaam wat lager is, bijvoorbeeld door een slechte conditie of het doormaken van een andere infectie ziet het virus weer kans om op te spelen en komt de koortslip weer terug. Doordat een lichaam het virus niet meer definitief kan verwijderen is er dragerschap ontstaan.

Wat zijn de verschijnselen van rhinopneumonie bij het paard?

Rhinopneumonie kent bij het paard 3 verschijningsvormen:

• verkoudheidsvorm
• abortus-vorm (besmettelijk verwerpen)
• neurologische-vorm

De verkoudheidsvorm komt zeer regelmatig voor vooral bij jonge paarden. Deze vorm veroorzaakt koorts en soms een snotneus, hoesten en/of dikke benen. De abortus-vorm komt regelmatig voor bij merries en veroorzaakt abortus of zeer zwak geboren veulens die vaak sterven. De neurologische vorm komt slechts incidenteel voor en veroorzaakt verschijnselen van het zenuwstelsel.

Dit begint meestal met een wat slappe staart en ataxie (‘lopen als een dronkeman’). Eventueel kunnen ernstiger verlammingsverschijnselen optreden. Meestal zijn alleen de achterbenen aangetast, maar in de ernstigste gevallen kunnen ook de voorbenen meedoen. Alle paarden in Nederland komen regelmatig met het rhinopneumonie-virus in contact. Het is helaas niet bekend waarom een bedrijf soms getroffen wordt door abortussen of verlammingsproblemen.

Hoe wordt het virus verspreid?

De verspreiding van het rhinopneumonie-virus (ook wel equine herpesvirus genaamd) vindt voornamelijk plaats door direct contact tussen paarden of door samen stallen in één ruimte. In principe kan het virus ook door de mens via kleren en handen worden overgedragen als deze van het ene naar het andere paard gaat. Door goed douchen en schone kleren en schoenen kan deze vorm van overbrengen worden uitgesloten.

Het passeren van paarden op straat of in het bos is dus geen mogelijke bron van besmetting als direct contact wordt voorkomen. Een bedrijf dat een (mogelijk) probleem heeft doorgemaakt dient twee weken na de laatste koortsaanval contacten met andere paarden te vermijden.

Is het vooral een bedrijfgebonden ziekte?

Het klassieke verhaal van een stal met rhinopeumonie is dan ook: Bij de introductie op een stal van meerdere dieren die geen weerstand hebben, zoals jaarlingen, worden deze besmet met het virus door dragers. Op het ogenblik dat deze dieren de ziekte doormaken stijgt de infectiedruk op stal. Ook die paarden die wel afweerstoffen hebben, maken de ziekte weer door, waardoor er nog meer virus in de omgeving komt. Deze nog hogere infectiedruk kan ook dieren met een vrij hoge weerstand besmetten.

In tegenstelling tot wat vaak gevreesd wordt raast een infectie niet door een streek, maar door een stal. Het is daarom verstandig om dieren die erg veel schade van een infectie kunnen oplopen (drachtige merries) apart gehuisvest worden in kleine groepen en zeker niet samen met jonge dieren.

Hoe verloopt een infectie?

Er zijn twee typen virus: het EHV-1 en het EHV-4. Er is een heleboel discussie of de verschillende typen verschillende ziektebeelden geven. Uitbraken op een bedrijf zijn tot nu toe vrijwel volledig veroorzaakt door EHV1. Meestal verloopt de infectie als volgt:

Na een incubatietijd van 5 tot 12 dagen, zijn de paarden ziek, hebben loopogen, neusuitvloeiing en afhankelijk van de heftigheid van de infectie van een beetje verhoging tot stevige koorts. Vaker is een infectie zo mild dat hij nauwelijks opvalt. Naarmate de infectie heftiger plaatsvindt, is de kans op zo'n complicatie groter.

Is behandeling mogelijk?

De behandeling is moeizaam. Uiteraard zijn sommige complicaties goed te behandelen. Het aborteren is na een infectie niet te voorkomen .De ataxie kan soms na een goede verzorging weer min of meer herstellen. Het probleem is dat de medische wetenschap niet veel medicijnen heeft die de groei van virussen kunnen stoppen Acyclovir (Zovirax) is een medicijn tegen de koortslip bij mensen.

Algemeen wordt aangenomen dat drievierde van onze paarden antilichamen voorkomen tegen het rhinopneumonie-virus. Dit wil niet zeggen dat deze paarden beschermd zijn tegen een infectie, maar het wil wel zeggen dat die paarden met de infectie of de enting er tegen, in aanraking zijn geweest.

Voor Rhinopneumonie is geen specifieke therapie. In het geval van de verkoudheidsvorm is dat geen probleem omdat de paarden doorgaans snel herstellen, net zoals de mens in het geval van een verkoudheid. De abortus-vorm veroorzaakt de dood van de vrucht of van het ernstig ziek geboren veulen, maar geeft geen echte ziekteverschijnselen bij de merrie. Voor het veulen is behandeling niet mogelijk en voor de merrie meestal niet nodig.

Hoe moet ik een paard met verlammingsverschijnselen verzorgen?

In het geval van de neurologische vorm is er geen echte therapie, maar paarden met de neurologische vorm hebben wel intensieve verpleging nodig. Met een goede verzorging kunnen deze paarden gedeeltelijk of volledig herstellen. De belangrijkste punten van de verzorging/behandeling zijn:

• voorkomen dat het paard, als hij zich niet meer staande kan houden, in paniek raakt en gaat liggen vechten en zich zelf ernstig beschadigt
• Voorkomen dat de blaas overrekt wordt. De zenuwaandoening van de achterhand begint met een gedeeltelijke blaasverlamming en dit heeft onder meer tot gevolg dat het paard geen plasdrang meer heeft. Het is dus van belang zonodig de blaas te katheteriseren
• zorgen dat het paard voldoende vocht en voedsel binnen krijgt

Is preventie mogelijk?

Probleem bij vaccinatie is dat herpesvirussen het lichaam niet erg prikkelen tot het maken van veel antilichamen. De weerstand na een enting is dan ook niet zo hoog, en zakt naarmate de tijd vordert redelijk snel. Zoals we eerder zagen is het aanslaan van een infectie afhankelijk van de infectiedruk aan de ene kant en de weerstand van het dier aan de andere kant. Een geënt paard dat met een geweldige hoeveelheid virus wordt besmet, zal een maand of 2 na de enting toch weer de ziekte gaan doormaken.

Bij regelmatige vaccinatie van vrijwel alle paarden op een stal, wordt het rondzingen van een infectie zeer onwaarschijnlijk. Een dragerpaard zal waarschijnlijk minder snel virus uitscheiden, omdat het virus ook bij zo'n paard met meer antilichamen in aanraking komt. Het eventuele kleine beetje virus dat vrijkomt, zal doordat de andere dieren wel weerstand, hebben geen aanleiding geven om een infectie te veroorzaken.

Om deze situatie te bereiken moeten alle paarden minimaal 2 maal per jaar worden ingeënt. Is de infectiedruk op een bedrijf erg groot, of is de schade die veroorzaakt kan worden erg groot (bijvoorbeeld bij drachtige merries), dan wordt een enting om de 2 maanden geadviseerd.

Helpt de vaccinatie tegen alle varianten?

Niet iedere vaccinatie is even betrouwbaar. Een vaccinatie tegen de verkoudheidsvorm is redelijk betrouwbaar, maar moet tenminste tweemaal per jaar worden gegeven. Een vaccinatie tegen de abortusvorm is veel minder betrouwbaar en dient tenminste vier maal per jaar te worden gegeven. Ondanks vaccineren kunnen er op een bedrijf toch merries aborteren. De vaccinatie biedt dus geen volledige bescherming tegen abortus.

Tegen de neurologische vorm van rhinopneumonie is vaccineren waarschijnlijk niet effectief. Wel kan vaccineren van een gehele stal het rondgaan van het virus verminderen. In het geval dat er al een besmetting aanwezig is, is vaccineren sterk af te raden.

Kan ik met mijn paard naar wedstrijden?

De besmettingskans van een paard dat een buitenwedstrijd bezoekt, tussen de activiteiten op de eigen veewagen of trailer blijft staan en niet in direct contact komt met andere paarden wordt uiterst gering geacht. Veel paarden dicht bij elkaar bij een binnenwedstrijd verhoogt het risico op infectie omdat het virus zich ook over korte afstand via de lucht kan verspreiden in kleine ruimtes. Het stallen van een paard bij vreemde paarden brengt relatief het grootste risico met zich mee.

Stress, door bijvoorbeeld vervoer of wedstrijden, doet bij besmette paarden de kans op neurologische symptomen waarschijnlijk toenemen. Het is daarom aanbevelenswaardig paarden eenmaal daags te temperaturen en bij een koortspiek voorlopig stress en inspanningen zoveel mogelijk te vermijden.

Blijft een paard na de infectie drager?

Ja, De patiënt kan steeds weer last krijgen van zijn infectie. De drager kan anderen besmetten, vooral wanneer het virus actief is in het lichaam. Dragerschap is na het doormaken van een herpesvirusinfektie vaak een groot probleem. Volgens specialisten op het gebied van rhinopneumonie van het paard, zou dat in 30 tot 40% van de gevallen zijn.

Moet ik rhinopneumonie melden?

Een goed overzicht van het voorkomen van de neurologische-vorm van rhinopneumonie in Nederland is niet mogelijk omdat veel eigenaren van maneges of andere paardenbedrijven niet openlijk uitkomen voor eventuele problemen en paarden met verlammingsverschijnselen direct opruimen. Een bedrijf dat openlijk uitkomt voor de problemen, de paarden probeert te behandelen en onderzoek toelaat, draagt er aan bij meer over de aandoening te leren en in de toekomst misschien zelfs te kunnen voorkomen.

Eigenaren van paarden dienen zich te realiseren dat de neurologische vorm van rhinopneumonie zich overal in Nederland kan voordoen en dat alleen openheid en voldoende kennis van zaken het probleem kunnen beperken.

(bron: Faculteit Diergeneeskunde, Utrecht)• Lees meer over dit virus in het www.nieuweoogst.nu/scripts/edoris/edoris.dll?tem=LTO_TEXT_VIEW&doc_id=1663486&h=Rhinopneumonierhino-dossier

Bekijk meer over:

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Vrijdag
    14° / 7°
    70 %
  • Zaterdag
    15° / 7°
    70 %
  • Zondag
    15° / 5°
    20 %
Meer weer