'Natuurinclusief is geen subsidieproject'

De zorg van Jaarsma dat de landbouw economisch gezond moet zijn, herken ik volledig. Juist daarom wil ik een nuance toevoegen vanuit de dagelijkse praktijk van boeren die zoeken naar een houdbaar bedrijfsmodel in een veranderend landschap.

Jaarsma benadert natuurinclusief als een systeem van subsidies en vergoedingen voor natuurprestaties. Dat was misschien ooit zo, maar het past niet bij wat er nu op bedrijven gebeurt. En het klassieke model van productie plus kostenefficiëntie plus concurrentie is in Nederland niet meer zwart-wit te voeren. Door fysieke grenzen en ketendruk kunnen veel bedrijven dat model niet meer dragen.

Ten eerste: natuurinclusief creëert nieuwe handel. Boeren leveren vandaag de dag veel meer dan voedsel. We leveren ecosysteemdiensten als waterbuffering, biodiversiteit, klimaatdiensten en landschapskwaliteit. Dat zijn nieuwe markten en inkomstenstromen.

Ten tweede: de echte economische kwetsbaarheden zitten elders. In veel gebieden vragen boeren zich af hoelang ze nog kunnen rekenen op zoet water. Past een rotatie van 1 op 4 met uien, pootgoed en bieten nog wel in de bouwplannen? Hoe intensief kunnen we worden zonder meer ziektedruk, bodemdaling of plagen? Dat zijn geen natuurproblemen, maar?bedrijfsrisico's. Steeds vaker komt daar een vraag bij:?kunnen we hier over twintig jaar nog boer zijn??Juist daar kan natuurinclusief kansen bieden.

Tegelijkertijd zien we dat veel bedrijven dreigen te verdwijnen. Dat hangt deels samen met de reflex om uitdagingen vooral technisch op te lossen, terwijl niet alles via emissietechniek kan worden afgedekt. We moeten daarbij eerlijk kijken naar de kosten in verhouding tot de baten. Daarmee komen we bij de kern: welk type bedrijven en welk landschap willen we hier behouden?

Kosten versus baten

Ten derde: natuurinclusief verkleint risico's. Voor veel boeren betekent het slimmer bodem- en waterbeheer, lagere afhankelijkheden en stabielere productie. Het versterkt het bedrijf en past beter bij de realiteit, in plaats van het te zien als economische beperking.

Ten vierde: natuurinclusieve landbouw is geen blauwdruk, maar een palet aan ontwikkelrichtingen, zoals ook in de LTO Nederland-notitie staat. Van regeneratief en circulair tot biologisch plus. Elk bedrijf kan positie kiezen.

Tot slot: met kaders als de Kaderrichtlijn Water en de natuurherstelverordening stijgen de verwachtingen. Natuurinclusief werken kan daarbij bijvangst opleveren: met één set maatregelen aan meerdere opgaven voldoen.

Jaarsma en ik benoemen beide iets relevants, zij het vanuit verschillende hoeken. De uitdaging is om die inzichten niet tegenover elkaar te zetten, maar naast elkaar te leggen en verder te brengen. Juist daarom is het onjuist om te blijven redeneren vanuit het oude landbouwmodel. De werkelijkheid vraagt om een breder, moderner perspectief op wat economische gezondheid betekent.

Kortom: economische gezondheid blijft de basis, maar natuurinclusief is meer dan subsidies of verplichtingen. Het vormt een nieuwe economische laag die bedrijven robuuster maakt en ons in staat stelt om Nederland en delen van de wereld te blijven voorzien van kwalitatief, betaalbaar voedsel.