Boeren tellen recordaantal nachtvlinders

Een van de meetpunten is de boomgaard van Marinus en Maria Huijsmans in het Flevolandse Dronten. Marinus en zijn zoon telen er op een gangbare, geïntegreerde manier op ruim 16 hectare Conference-peren en Jonagond- en Elstar-appels. Maria Huijsmans brengt iedere twee weken op drie punten in kaart hoeveel nachtvlinders er voorkomen op het bedrijf.

'Voor ons als telers is het heel vervelend dat vaak het beeld wordt neergezet dat we alles doodspuiten', vertelt Marinus Huijsmans. 'In onze ogen zijn natuur en biodiversiteit in balans op ons bedrijf en met een monitoringsproject als BIMAG kunnen we dat ook laten zien aan de maatschappij', verklaart hij de reden om mee te doen aan het project.

Als Huijsmans de middelen die hij nu gebruikt, vergelijkt met de middelen die zijn vader toepaste, dan zijn de huidige middelen veel zachter. 'En dat zie ik ook bij collega's. Een voorbeeld zijn de rode 'touwtjes' die door onze boomgaard hangen: feromoonverwarring. Zo kunnen de mannetjes en vrouwtjes van de schadelijke fruitmot en de vruchtbladrollers elkaar niet meer vinden. Zo voorkom je schade, en de rest van de insecten blijft gewoon leven.'

Nachtvlinders zijn een van de indicatoren voor veranderingen in biodiversiteit. Zo'n 70 procent van alle waarnemingen in het agrarisch gebied, komt van boeren uit het BIMAG-project. Eerder dit jaar kwam het Centraal Bureau voor de Statistiek met de conclusie dat de nachtvlinderstand al tien jaar stabiel is. 'Een mooi resultaat, wat nu wetenschappelijk is onderbouwd door al die boeren die zich hiervoor inzetten', zegt projectleider Lisa Ligtermoet.

Grijze muizen

Hoewel Huijsmans op zijn bedrijf rekening houdt met de natuur, had hij de wondere wereld die daar 's nachts tot leven komt niet verwacht. 'Een beetje grijze muizen, zo dacht ik altijd over nachtvlinders', zegt hij lachend. De motten komen af op een verlichte vangemmer. Tegen zonsopkomst openen deelnemers de emmers om de vangst te bekijken. Huijsmans: 'Het is bijzonder kleurrijk. Van roze pijlstaarten tot zwartgevlekte witte tijgers.'

Het is nog even spannend hoeveel nachtvlinders precies zijn geteld, want nog niet alle ingevoerde foto's zijn op naam gebracht. Maar zeker is dat dit jaar een recordaantal is waargenomen. Veel deelnemers gaven aan dat hun emmers goed gevuld waren. In zeven jaar tijd zijn nu al 565 van de 865 ooit waargenomen macronachtvlindersoorten gevonden binnen het project BIMAG.

Een vlinder die er dit jaar echt uitsprong, was de maansikkeluil: een bruin motje die op het midden van zijn vleugels een donkere halve maan heeft. Voorgaande jaren werd deze een paar honderd keer gevangen, nu is het de soort die het meest werd gezien. Sommige deelnemers hadden er tientallen tot wel honderden in hun vangemmer zitten.

Moeraszeggeboorder

Nieuw dit jaar was de moeraszeggeboorder: een vlinder die alleen op de grasachtige moeraszegge overleeft. Het is een soort die nauwelijks wordt waargenomen in Nederland. Een boer in Zuid-Limburg ving hem dit najaar. Daarmee is een nieuwe populatie in Nederland gevonden.

'Door mee te doen met het project, ben ik anders naar mijn omgeving gaan kijken', ziet Huijsmans nu. 'Ik ben meer gaan kijken wat vlinders nodig hebben. Kleine maatregelen maken al een verschil. Zo hebben we hout van oude bomen op hopen gelegd; daar kunnen de beestjes onder kruipen.' Ook op grotere schaal heeft de teler maatregelen genomen. Zo zaait hij bloemstroken in en laat hij stukken gras langer staan, zodat er van alles gaat bloeien.

De maatregelen die agrariërs nemen, gangbaar of biologisch, werken dus. Een stukje houtige opschot, een rommelig hoekje op het erf of een strookje bloemen zorgen al snel voor meer vlindersoorten, en ook in hogere aantallen. Projectleider Ligtermoet: 'We zien dat negen op de tien boeren in dit project nog meer maatregelen gaat nemen om biodiversiteit op het bedrijf te stimuleren.'