'Explosie fusarium komt vanuit de bollen'

Yorick van Leeuwen, teeltadviseur bolbloemen en bloembollen bij Coöperatieve Koninklijke Nederlandse Bloembollencentrale (CNB), zoomt uit op de huidige situatie. 'We zitten nu midden in een storm, maar die heeft een lange aanloop gehad. Twee jaar geleden zijn de bollen in een warme, te natte grond geplant, gevolgd door slechte teeltomstandigheden. Dat resulteerde in een slechte oogst in 2024 met veel uitval, vooral door fusarium.'

Van de partijen die in de herfst van 2024 weer zijn geplant, waren al te veel bollen besmet, zegt Van Leeuwen. 'En de grond was opnieuw warm, waardoor de aantasting toenam. In 2025 zijn de bollen onder bijna perfecte condities gerooid. Helaas verkeken veel kwekers zich op hoe droog de bollen zelf waren. Er is onvoldoende nagedroogd.'

De explosie van fusarium is ontstaan vanuit bollen die van binnen nog te veel vocht bevatten. 'Over het algemeen constateren we dat niet scherp genoeg is geselecteerd. We verwachten veel reclamaties van slechte partijen, zelfs nadat zoveel is uitgeselecteerd', stelt de teeltadviseur van CNB. Volgens hem loopt de schade in leverbare bollen op tot 35.000 euro per hectare.

Tulpenkweker Niels Kreuk in het West-Friese Andijk herkent de problemen maar al te goed. 'Fusarium is echt een groot probleem. Wij hebben ook veel uitval gehad in twee partijen uit afbroei na de oogst. Het antwoord daarop is moeilijk en vraagt om veel veranderingen in het hele bedrijfsproces. In aankooppartijen leverbare bollen was het beeld over het algemeen veel slechter, sommige partijen halveerden in aantal', meldt hij.

Galmijt als tweede oorzaak

De andere grote uitdaging is ontstaan door het wegvallen van een belangrijke chemisch middel: Movento. Dit is een insecticide met een systemische werking, dat door de bol wordt opgenomen en van binnenuit de galmijt bestrijdt. Galmijt is een klein insect dat virus overbrengt en zich vermenigvuldigt in tulpenbollen. Het enige wat nu nog afdoende werkt, is een behandeling in een Ultra Low Oxygen (ULO)-cel.

'We hebben geïnvesteerd in zes ULO-cellen met het CATT-systeem, waarbij we extra koolstofdioxide toedienen. Hiermee worden de mijten en eieren in de bol gedood', vertelt Van Leeuwen.

CNB heeft zich tijdig voorbereid op de storm. Wie geen ULO-cellen ter beschikking heeft, is ten einde raad. Dompelen of besproeien met andere middelen is contraproductief, want die bereiken niet de eieren midden in de bol en de bollen worden nat en moeten opnieuw drogen.

Resistentie

Volgens Kreuk is de bollensector gewend geraakt aan de oplossingen van middelenfabrikanten. 'Maar nog voordat Movento werd verboden, trad al een resistentie tegen het middel op. De sector heeft lang gehoopt op een langere toelating of op andere middelen.'

De tulpenkweker heeft zelf geïnvesteerd in ULO-cellen voor de behandeling tegen galmijt. 'Maar daarmee zijn we er niet. We moeten op een andere manier tulpen leren telen en bewaren.' Van Leeuwen wijst op het belang van bedrijfshygiëne op het land en in de schuur om de verspreiding van galmijt en fusarium te voorkomen.

Kreuk sluit zich daarbij aan met het advies om in beeld te brengen waar de bollen beschadigd of vochtig worden na de oogst. 'Inzicht in het bedrijfsproces kan tonnen aan schade besparen. Bollen moeten onbeschadigd en zo droog mogelijk worden bewaard', verklaart hij.