Zorgen over dreiging van Stolbur in aardappelen

'Het is belangrijk om bewustwording te creëren in de pootgoedsector. Zowel telers bij het selecteren als onze keurmeesters bij de veldkeuring moeten alert zijn', benadrukt beleidsmedewerker Laura van Bezouwen van NAK. Zij gaf deze week bij het internationale aardappelevenement PotatoEurope in het Flevolandse Lelystad een toelichting over de huidige situatie rondom Stolbur in pootgoed.

Stolbur wordt veroorzaakt door een specifiek soort fytoplasma, een bacterieachtig micro-organisme zonder celwand. In dit geval gaat het om Candidatus Phytoplasma solani, waarvoor op Europees niveau een nultolerantie geldt. NAK is verplicht om pootgoedpartijen waarin het betreffende fytoplasma wordt aangetroffen, af te keuren.

NAK heeft deze zomer de eerste fytoplasmabesmetting vastgesteld in Nederlandse pootaardappelen, maar nog geen besmetting met Stolbur. Het lastige is volgens Van Bezouwen dat symptomen van deze besmetting niet zijn te onderscheiden van symptomen van besmettingen met andere fytoplasma's. 'Slechts één variant betreft Stolbur', verklaart de beleidsmedewerker.

Verspreiding door glasvleugelcicaden

Het fytoplasma Candidatus Phytoplasma solani wordt verspreid door de vector glasvleugelcicaden. Van Bezouwen zegt dat het moeilijk is om de vector af te vangen, ook al controleert NAK sinds begin juni wel de vangbakken en zuigvallen die voor de bladluismonitoring worden gebruikt op de aanwezigheid van cicaden. 'We maken ons daarom wel zorgen over hoe we hier precies mee om moeten gaan.'

De beleidsmedewerker van NAK hoopt dat pootgoedtelers bij het selecteren al een groot deel van de planten met symptomen kunnen verwijderen. Stolbur toont zich in misvorming van blad en stengels, knijpen in de kop, vorming van luchtknollen, witte stengelvoet en kralende, slappe of rubberachtige knollen.

NAK heeft dit seizoen tijdens de veldkeuring gekeken naar planten met Stolbur-symptomen. Deze planten worden geanalyseerd in het diagnostisch laboratorium van de keuringsdienst. Omdat er in de toegestuurde ziekte planten nog geen Candidatus Phytoplasma solani is aangetroffen, zijn de betreffende pootaardappelpercelen niet afgekeurd. Van Bezouwen verzekert dat NAK de nodige kennis en inzicht in huis heeft om de symptomen te herkennen.

Wel heeft de keuringsdienst in het laboratorium andere fytoplasma's gevonden. Het gaat om varianten die niet op Europees niveau zijn gereguleerd. NAK gaat daarom met de adviesraad en de vaste commissies een wijzigingsvoorstel bespreken, waarin stappen worden gezet in het proces om het keuringssysteem aan te passen.

Taskforce

Vanwege de opkomst van Stolbur in Nederland is ook de fritesaardappelsector gewaarschuwd voor de mogelijke consequenties. De Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie (VAVI) is zelfs bezig met het oprichten van een specifieke taskforce, kondigde directeur Andries Middag aan tijdens zijn lezing op de PotatoEurope.

'Daarbij borduren we voort op kennis en ervaring met Stolbur die er al is in landen als Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en Frankrijk', zegt Middag. In deze landen is het veroorzakende fytoplasma sterk aan het optrekken door de toenemende vectorendruk. Doordat het steeds warmer wordt, hebben de glasvleugelcicaden die het fytoplasma verspreiden een grotere overlevingskans.

Volgens de VAVI-directeur zijn er grote verschillen in de gevoeligheid van aardappelrassen voor een besmetting met Stolbur. 'Ik heb van Oostenrijkers begrepen dat het grote fritesras Fontane nagenoeg ongevoelig lijkt te zijn.' Aan de andere kant zijn sommige zetmeelrassen juist heel gevoelig, zegt hij, zonder daarbij specifieke rassen te noemen.