Sturing op grond cruciaal voor toekomst boeren rond Natura 2000-gebieden

Zonder actief grondbeleid in zones rondom Natura 2000-gebieden komt het toekomstperspectief van zowel boeren als natuur en waterkwaliteit onder druk te staan. Sturing op grond is cruciaal.

Sturing+op+grond+cruciaal+voor+toekomst+boeren+rond+Natura+2000%2Dgebieden
© Twan Wiermans

Dat blijkt uit onderzoek van PON & Telos en Bureau Peter de Ruyter landschapsarchitectuur in opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. In deze studie wordt de rol van een grondstrategie in het behalen van de maatschappelijke opgaven in de overgangszones nabij Natura 2000-gebieden onderzocht.

In de overgangszones rond Natura 2000-gebieden liggen agrarische gronden vaak direct naast natuur. Hiervoor zijn nieuwe vormen van landbouw en landinrichting nodig die natuur en landbouw met elkaar verweven. Juist deze zones bieden kansen, maar ook grote uitdagingen, constateren de onderzoekers.


Grondmarkt

Uit deze verkenning blijkt dat de manier waarop de huidige grondmarkt functioneert, gecombineerd met de noodzaak om te voldoen aan Europese en nationale doelen op het gebied van natuur, water en klimaat, vraagt om strategische sturing op grond door overheden. Die sturing is nodig op landelijk, regionaal en lokaal niveau.

Belangrijke knelpunten om de grondmarkt te laten functioneren, zijn onder meer de hoge prijs van agrarische grond. Dit maakt uitbreiding of omschakeling naar extensievere bedrijfsvoering lastig. Extensiveren betekent vaak lagere opbrengsten, terwijl investeringen in grond toenemen. Veel boeren willen of moeten hun bedrijfsvoering aanpassen, maar stuiten op een beperkte beschikbaarheid van betaalbare grond.

Om te zorgen voor voldoende en betaalbare grond en het realiseren van het juiste grondgebruik op de juiste plek, zijn er verschillende instrumenten beschikbaar. Dat zijn onder meer regulerende instrumenten om regels te stellen aan grondgebruik en bestemming. Daarnaast herverkaveling om de verdeling in grondbezit te herschikken. Tot slot herwaardering om agrariërs die willen extensiveren, te compenseren voor grondwaardeverlies.


De Peel en Egmondermeer

In De Peel en Egmondermeer zijn gebiedsprocessen begonnen om met alle betrokken partijen – boeren, overheden en natuurorganisaties – tot toekomstbestendige oplossingen te komen. Ondanks de goede intenties lopen deze initiatieven tegen praktische problemen aan. Zo is er een gebrek aan vertrouwen tussen boeren en overheid. Ook is er onvoldoende interbestuurlijke samenwerking. Verder komt voldoende ruil- of verwervingsgrond slecht of moeilijk beschikbaar. Daarnaast heerst er onzekerheid over langjarige financiering.

Volgens het rapport kan collectieve actie – boeren die samen optrekken – in combinatie met duidelijke juridische kaders en financiële stimulering het verschil maken.

Om tot een werkbare grondstrategie te komen, zijn volgens de onderzoekers vier punten onmisbaar. Ten eerste moet het vertrouwen worden versterkt. Dat is een randvoorwaarde. Ook moet de samenwerking tussen de nationale en regionale overheden verbeteren. Verder moet provincies en het Rijk actief werken aan de opbouw van grondvoorraden om gerichte ruil of verwerving mogelijk te maken. Tot slot moeten er voldoende structurele budgetten worden vrijgemaakt voor aankoop, compensatie en beloning van duurzaam grondgebruik.


Maatwerk noodzakelijk

De onderzoekers pleiten in hun studie niet voor een standaardoplossing. Een effectieve aanpak vraagt om maatwerk met een slimme mix van instrumenten, waarbij vrijwilligheid en verplichting elkaar aanvullen. Alleen met actievere sturing op grondgebruik en eigendom kunnen de ambities voor natuur, water, klimaat en toekomstbestendige landbouw in de overgangszones worden waargemaakt, concluderen de onderzoekers.

Het rapport roept overheden op de regie te pakken en boeren te betrekken bij gebiedsprocessen. Juist in gezamenlijke aanpak ligt het perspectief voor een leefbaar platteland en een duurzame sector.

Bekijk meer over:

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Zondag
    21° / 14°
    60 %
  • Maandag
    20° / 12°
    30 %
  • Dinsdag
    20° / 12°
    25 %
Meer weer