'Machtsspel breekt onze democratie'

De val van het kabinet hing al even in de lucht. En toch, wellicht tegen beter weten in, hoopte je dat het gekunstelde kabinet – juist omdat het vanaf de start al zo broos was – elkaar zou vasthouden. Ook omdat het de best denkbare coalitie was. Politiek is en blijft een bijzondere wereld. Dat ze nog schaamteloos uit hun strot kunnen krijgen 'in het belang van Nederland' te handelen. Om te kotsen. Onnodig en onverantwoord zei onze ingehuurde minister-president. Daar is alles wel mee gezegd.

Het landsbestuur drijft steeds verder van ons af, terwijl dit juist de basis van democratie (letterlijk: volksheerschappij) moet zijn. Onder het mom van het beschermen van onze 'democratie' wordt deze juist uitgehold. Wij hadden een consensusdemocratie. Het geroemde poldermodel is echter kapot en het bestuur moreel failliet. Door burgers steeds weer naar de stembus te jagen, met enkel als doel meer macht uit te kunnen oefenen, is besturen een machtsstrijd geworden. De waarde van een democratie wordt echter bepaald door de omgang met minderheden, door vooruitgang te delen. Niet door 'de meeste stemmen gelden' en daarmee het creëren van verliezers. Dat deed je vroeger op school.

Mensen die voor complexe problemen simpele oplossingen hebben, zijn een gevaar. Of ze nu Tjeerd de Groot of Geert Wilders heten, dat maakt niet uit. Of het nu koeien of asielzoekers zijn. Een toenemend deel van onze samenleving gaat erin mee om zo de complexiteit der dingen te ontvluchten. Die complexiteit is ontstaan omdat we afspraken hebben gemaakt over de kaders waarbinnen onze samenleving moet opereren, ter bescherming van milieu en mens die de intensiverende menshouderij voor de voeten loopt. Rechters hebben een bijzondere rol gekregen door rechtszaken tussen burgers en hun eigen overheid, wat de rechtsstaat ondermijnt.

Wensdenken

Het hoofdlijnenakkoord stond vol met wensdenken (zoals 'de maximale hoeveelheid stikstof uit dierlijke mest van 170 kilo per hectare wordt uit de Nitraatrichtlijn geschrapt' en een opt-out voor het Europese asiel- en migratiebeleid), iets wat botst met wetgeving of internationale afspraken. Tegelijkertijd was vastgelegd dat de wettelijke kaders ongewijzigd bleven. Daarmee zette deze coalitie zich klem met onrealiseerbare beloftes.

Een deel zocht naar oplossingen om binnen die kaders in te schikken (BBB). Het andere deel (PVV) zocht de oplossing duidelijk buiten de gekaderde lijnen en weet dat dat alleen kan door de druk op te bouwen en ondermijning aan te wakkeren. Zij spelen het spel handig. Daarmee gooit PVV ons voor de bus.

We hebben een demissionair kabinet, maar een missionaire Tweede Kamer voor tenminste het komende jaar. Dualisme in optima forma zou je optimistisch kunnen redeneren. Heeft Pieter Omtzigt toch zijn zin. De Tweede Kamerleden moeten een keuze maken. Gaan ze boven zichzelf uitstijgen om het resterende deel (het rompkabinet) in beweging te houden of gaan we de komende maanden enkel campagne voeren? Het gevecht om de portefeuille voor asielbeleid voorspelde niet veel goeds. Geen derogatie, geen renure en geen oplossing voor PAS-melders in het verschiet. Als de grenzen dichtgaan voor asielzoekers, wat hebben we dan opgelost?