Stikstofplan hangt aan zijden draadje

Ook de Europese Commissie vindt dat Den Haag haast moet maken met de verduurzaming van de landbouwsector. Brussel heeft Nederland onlangs een reprimande gegeven omdat de stikstofaanpak en verbetering van de waterkwaliteit op zich laten wachten.

Daarnaast heeft milieuorganisatie MOB vorige week een stroom van handhavingsverzoeken tegen PAS-melders aangekondigd. Daarmee wil ze het kabinet tot verdergaande actie dwingen.

Geen gas terugnemen

Demissionair minister-president Dick Schoof heeft dus alle reden om de stikstofproblematiek snel op te lossen. Hij benadrukte vorige week dat hij wil dat de uitwerking van de stikstofaanpak doorgaat. De ministeriële commissie Economie en Natuurherstel, ook wel de stikstofcommissie genoemd, is volgens hem 'snoeihard' bezig om de plannen voor deze aanpak uit te werken zoals die eerder zijn voorgesteld. Hij wil geen gas terugnemen.

Toch is het de vraag of de Tweede Kamer het demissionaire kabinet de ruimte geeft om de voorgestelde oplossingen uit te voeren. Schoof wees hier vorige week al op. De uitwerking van de stikstofplannen kost geld. Daarvoor is toestemming van de Tweede Kamer nodig en het is niet vanzelfsprekend dat daar een meerderheid voor komt.

Twee kampen

De Kamer is over de voortgang van de grote vraagstukken in twee vrijwel even grote kampen verdeeld. Die verdeeldheid bleek bij de stemmingen vorige week. De VVD heeft na het debat over de val van het kabinet een motie ingediend waarin het werd verzocht 'vol door te gaan met cruciale onderwerpen voor Nederland die niet kunnen wachten'. Daartoe rekent de partij onder meer asiel en migratie, defensie, woningbouw en stikstof.

De motie van de VVD is medeondertekend door NSC, BBB, CDA, JA21, ChristenUnie en SGP. Ook D66 sprak haar steun uit voor de motie, maar dat is niet voldoende voor een meerderheid.

Uit deze stemming kan niet de conclusie worden getrokken dat de Tweede Kamer vanaf nu alle plannen blokkeert. De motie van de VVD heeft betrekking op tien bestuurlijke onderwerpen. Het is mogelijk dat een voorstel dat alleen over bijvoorbeeld woningbouw of stikstof gaat, wel op voldoende steun kan rekenen.

Controversieel verklaren

De Tweede Kamer bepaalt binnenkort welke onderwerpen het demissionaire kabinet mag behandelen en welke controversieel worden verklaard. Dat laatste betekent dat de behandeling van dit onderwerp aan een volgend kabinet is.

Om een onderwerp controversieel te verklaren is in principe een meerderheid nodig, maar daar kan van worden afgeweken. Er is een ongeschreven regel dat iets niet wordt behandeld, als een aanzienlijke minderheid vindt dat het controversieel is. Daardoor blijft het voorlopig onzeker welke plannen dit demissionaire kabinet wel kan uitvoeren.