Dalende tendens in scores voetzoollaesies bij vleeskuikens

De Nederlandse vleeskuikens scoren goed als het gaat om voetzoollaesies. Wereldwijd gezien, maar ook beter dan bij de uit Duitsland of België afkomstige koppels die in Nederland worden geslacht. 'Dat is een goede zaak, maar we moeten niet alle verantwoordelijkheden op het bord van de vleeskuikenhouder leggen', zegt Peter van de Pas, voorzitter vleeskuikenhouders LTO/NOP.

Voetzoollaesies zijn ontstekingen aan de onderzijde van de poten van vleeskuikens, variërend van milde verkleuring tot diepe necrotische wonden (dood weefsel dat wondgenezing belemmert). Voetzoollaesies zijn pijnlijk en kunnen het gedrag, de mobiliteit en uiteindelijk de groei van vleeskuikens negatief beïnvloeden.

Nat en plakkerig strooisel is de hoofdoorzaak van de voetzoollaesies. Dit kan vele oorzaken hebben en de aanpak ervan verschilt van bedrijf tot bedrijf. Van aanpassingen op gebied van klimaat, watermanagement, voorkomen van verspilling tot verlagen van bezetting.

Veel bedrijven hebben de puntjes op de i gezet met als resultaat lagere scores. Daarnaast kunnen voederformulering, genetische achtergrond van de kuikens en gezondheidstoestand (zoals darmproblemen) een rol spelen.

Minder eiwitrijk voer, meer tarwe voeren zijn oplossingen die bij kunnen dragen aan betere pootkwaliteit. 'Vleeskuikenhouders hebben invloed op een aantal oorzaken, maar niet op alles. Als hun voerfabrikant andere grondstoffen gebruikt of een andere voersamenstelling hanteert, kan dat gevolgen hebben voor de vertering met als gevolg nattere mest en meer voetzoolzweren', aldus Van de Pas.

Milde laesies zijn te genezen, benadrukt de LTO/NOP-voorzitter. Monitoring tijdens de ronde is belangrijk om eventueel met dierenarts, voeradviseur of klimaatspecialist zaken aan te passen.

De beoordeling op voetzoollaesies is wettelijk voorgeschreven bij kuikens van bedrijven met een bezettingsdichtheid categorie 3 (meer dan 39 kg/m2 tot en met 42 kg/m2). Er gelden dan nadere eisen voor het monitoren van het voorkomen van voetzoollaesies. 'Dit zijn de zogenoemde reguliere kuikens', zegt Peter van de Pas.

Vleeskuikens gehouden in het 1 ster Beter Leven-segment of biologische kuikens vallen in de categorie lager dan 39 kilo per vierkante meter en zijn dus niet verplicht om te rapporteren aan RVO. Van de Pas houdt zelf ook 1 ster Beter Leven-vleeskuikens in het Limburgse Kessel. 'Met een lagere bezetting is het strooisel droger, wat gunstig is voor voetzoolblaren.'

De laesies worden sinds 2013 routinematig gescoord bij de slacht als onderdeel van de welzijnsmonitoring. Een slechte score kan leiden tot extra controle, waarschuwingen en zelfs sancties vanuit NVWA of afnemers. De slachterij of goedgekeurde controleur beoordeelt de voetzoollaesies met punten. Hij bekijkt per koppel per stal 100 poten. Elke poot krijgt een van deze scores: geen voetzoollaesies (score 0), matige voetzoollaesies (score 1) en ernstige voetzoollaesies (score 2). De score ligt altijd tussen 0 en 200 punten. Hoe minder punten, hoe beter.

RVO.nl vermeldt een jaargemiddelde van 24 in 2023 en 45 in 2019. Stallen met een gemiddelde VZL-score van 80 punten of lager vallen binnen de wettelijke norm. De beoordeling gebeurt door alle slachthuizen in Nederland. Per koppel per stal worden 100 rechtervoeten bekeken. De voetzoolscore wordt opgemaakt door op een derde en twee derde van het koppel 50 rechtervoeten te beoordelen op laesies. Als alternatief is toegestaan een meting door middel van een camerasysteem van de gehele koppel.

Per stal per kalenderjaar wordt de score gemiddeld. Is die tussen 80 en 121 punten dan is de vleeskuikenhouder verplicht een verbeterplan te maken. Is die twee jaar te hoog dan volgt verlaging van de bezetting.

Boetes

Wanneer koppels aan de slachtlijn opvallen met heel veel ernstige voetzoollaesies dan maakt de toezichthouder een rapport op dat meestal tot een boete leidt. De boeteregeling kent een zogenoemde recidivebepaling, die bepaalt dat bij een herhaalde overtreding binnen 5 jaar de op te leggen boete wordt verhoogd met het bedrag van de voorgaande boetes.

Frank Peters, veterinair jurist bij WZ Advies, adviseert vleeskuikenhouders bezwaar aan te tekenen bij onverwachte boetes. 'Vraag de slachterij de gescoorde poten te bewaren totdat er duidelijkheid is of er een boete valt: zo ja, vraag de poten in te vriezen. Inventariseer de stal na wegladen op natte plekken, leg het voor jezelf vast als er een paar kleinere plekken uitspringen en maak foto's van de droge gedeelten. Het kan zo zijn dat juist van die plekken poten worden gescoord.'

Er is groeiende aandacht voor technologische ondersteuning, zoals camera's en AI-systemen die het strooisel of het looppatroon van kuikens automatisch beoordelen. 'Jaren geleden is veel onderzoek gedaan naar voetzoollaesies. Dat heeft geleid tot handvatten voor vleeskuikenhouders. Het zou goed zijn als er nu onderzoek komt naar bijvoorbeeld voersamenstelling en invloed van bepaalde grondstoffen', besluit Peter van de Pas, die dit dossier nauwlettend volgt. 'Elke vleeskuikenhouder gaat voor de gezondheid en het welzijn van zijn of haar vleeskuikens.'