Europa zet eerste stap om GLB eenvoudiger te maken

Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie gaf de nieuwe landbouwcommissaris Christophe Hansen afgelopen najaar een heldere opdracht mee: maak het simpeler voor ondernemers om hun bedrijf te runnen. 'Minder controles, minder papierwerk en meer vertrouwen', zo vatte ze het vorige week nog eens samen tijdens de conferentie 'Shaping the future of farming and the agri-food sector' in Brussel.

Hansen leverde woensdag zijn eerste huiswerk in: een set vereenvoudigingsvoorstellen voor het GLB. Die krijgen vooral vorm door het aanpassen van enkele 'Goede landbouw- en milieucondities' (GLMC), oftewel de beheerseisen om GLB-subsidie te kunnen aanvragen.

Marge blijvend grasland

Om blijvend grasland (GLMC1) in stand te houden, wil de commissie de marge voor de maximumafname ervan verhogen van 5 naar 10 procent van het totale landbouwareaal. Volgens Klaas Johan Osinga, strategisch beleidsadviseur Internationaal bij LTO Nederland, heeft deze aanpassing weinig effect voor Nederlandse boeren.

'Nederland zit niet in de gevarenzone, dus op korte termijn maakt dit niets uit', stelt Osinga. 'Dat geldt overigens voor de meeste voorstellen voor vereenvoudiging van het landbouwbeleid. Natuurlijk verwelkomen we vereenvoudigingen, maar het netto-effect is voor meeste Nederlandse agrariërs niet zo groot.'

Osinga doelt onder meer op het feit dat het scheurverbod voor grasland in veengebieden op de helling staat. 'Maar dan moeten lidstaten mogelijke alternatieven voor de ploegverboden wel opnemen in de ecoregeling. En het beschermingsniveau voor veen is heel vaag omschreven.'

Wie misschien nog wel het meest profiteren van de eerste set vereenvoudigingsmaatregelen, zijn de biologische boeren. Zij worden vrijgesteld van GLMC's 1, 3, 4, 5 en 6. Daarnaast krijgen kleine boerenbedrijven minder te maken met controles en komt er voor deze groep boeren meer ruimte voor directe betalingen van de overheid tot 2.500 euro.

Crisisfonds

EU-lidstaten krijgen in de voorstellen van de Europese Commissie ruimte om geld uit de basispremies vrij te maken voor crises, tot een nader te bepalen maximum. De commissie wil het Europese crisisfonds van 450 miljoen euro alleen nog gebruiken voor marktverstoring en dus niet meer voor de gevolgen van extreem weer.

Verder kunnen EU-landen hun nationale strategische plannen makkelijker aanpassen. En de commissie schrapt de verplichting voor het jaarlijks aanleveren van een voortgangsrapport, de zogenoemde 'annual performance clearance', door lidstaten.

De eerste voorstellen voor vereenvoudiging van het GLB moeten nog worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de Europese Raad. Hansen kondigde vorige week aan dat er nog meer in het vat zit. 'Vooral in 2026 en 2027 zullen we veel wetswijzigingen implementeren. Boeren moeten de impact voelen en de voordelen ervaren. Ook de lidstaten moeten stappen zetten voor vereenvoudiging. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid.'

GLB behouden

Hansen brak tijdens de conferentie over de toekomst van de landbouw nogmaals een lans voor het behoud van het GLB-budget. Dat dreigt namelijk kopje onder te gaan in een meer algemeen fonds, afgaande op de plannen van de Europese Commissie voor het meerjarig financieel kader.

'Er zijn nog maar 9 miljoen boerenbedrijven over in Europa. De daling moeten we vertragen of zelfs proberen om te keren', stelt Hansen. 'Om ervoor te zorgen dat we voldoende bedrijven overhouden om tenminste een zelfvoorzienende voedselproductie te behouden in de EU, moeten we een robuust landbouwbudget overhouden.'

Daarnaast moeten boeren volgens de Eurocommissaris voor Landbouw meer verantwoordelijkheid en vertrouwen krijgen om de gestelde doelen te bereiken. 'Laten we niet in de situatie terechtkomen dat we iets moeten maken wat niet gebroken is', besluit hij.