En dan zijn er nog vier groenvoerdrogerijen

Produceren van kunstmatig gedroogde groenvoeders. Zo noemt Eiko Jan Duursema de activiteiten van drogerijen. Hij is directeur van Groenvoederdrogerij Oldambt in het Groningse Oostwold en voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Groenvoederdrogerijen.

Er zit wel druk op de productie in drogerij Oldambt. Na 22.305 ton in 2021, ligt de productie in de volgende jaren rond de 15.000 ton. Niet alleen deze drogerij heeft te maken met dalende productie. De eerder vijf en sinds 2024 vier bij VNG aangesloten drogerijen zakten van ruim 99.000 ton in 2021 naar ruim 67.500 ton vorig jaar.

Grasdrogerij Groenvoer Opeinde stopte na seizoen 2023. In dat jaar produceerde dit Friese bedrijf nog 5.500 ton. Grasdrogerij Hartog in het Noord-Hollandse Lambertschaag bouwt de productie nu af.

Dit jaar stopt Hartog grotendeels met drogen van gras. De contracten met telers van luzerne worden dit jaar 'uiteraard' nageleefd. Maar eind dit jaar gaan de trommeldrogers definitief uit.

Vooral de 'grondhonger ' in Noord-Holland en Flevoland noopt Hartog tot deze stap. 'Met de oplopende grondprijzen hier kan het voor ons niet meer uit', zegt directeur-eigenaar Wilbart de Wit. In concurrentie met onder andere bollentelers kan het bedrijf niet meer voldoende areaal vastleggen voor luzerneteelt. Alleen gras drogen voor melkveehouders is niet rendabel, mede door de hoge energiekosten.

Hartog gaat zich meer toeleggen op voeders voor paarden en pluimvee. Wel blijft het bedrijf gebruik maken van gedroogde luzerne en in mindere mate gras. 'We sluiten contracten af met telers in het buitenland', legt De Wit uit. 'De producten worden daar dan ook gedroogd.'

Het besluit was voor melkveehouders wel even slikken, merkte De Wit. Voor melkveehouders vormt gedroogd gras en gedroogde gras-klaver een mooie eiwitbron van eigen land. Al staan de hoge Nederlandse energiekosten en lage sojaprijzen gras drogen nu wel in de weg.

Wel groeit de belangstelling van biologische veehouders voor brok uit gedroogd gras en gras-klaver. 'De prijs voor eiwit in biologisch krachtvoer is hoger, waardoor drogen sneller is rond te rekenen', zegt Duursema. Alle drogerijen hebben een licentie voor verwerking van biologische producten.

De afzet van welzijnsproducten voor de varkens- en pluimveehouderij groeit. Daarbij gaat het vooral om gedroogde luzerne in de vorm van balen. Net als bij de afzet van gedroogd voer voor de paardenhouderij.

'We krijgen er nog altijd nieuwe klanten bij', constateert Richard Wijntjes van Grasdrogerij Wijntjes-Eijbergen in het Friese Oosterwolde. Met ook boeren die stoppen met hun bedrijf ligt de productie bij deze kleinste drogerij sinds de overname van de coöperatieve drogerij in 2012 rond de 5.000 ton. 'We zien kansen voor groei door de trend meer eiwit van eigen land te winnen', vervolgt Wijntjes. 'Met gras drogen win je meer en bestendiger eiwit.' Gedroogd gras kan daarmee ook soja vervangen.

Met vrijwel alleen loondrogen voor melkveehouders is de drogerij Oosterwolde een uitzondering. Het bedrijf combineert het drogen wel met loonwerk. 'Bedrijven die alleen afhankelijk zijn van loondrogen zijn in de loop der jaren gestopt', ziet Duursema. 'Wij combineren loondrogen met drogen voor handel. We laten gewassen om te drogen, meest luzerne, op contract telen.'

Combinatie met luzerne

Door de combinatie van loon- en handelsdrogen kunnen drogerijen de aanvoer beter spreiden. De combinatie met luzerne werkt goed. Als de groei van gras bij droogte en hogere temperaturen tegenvalt, blijft luzerne groeien.

Waar bij drogerij Oldambt – door volop akkerbouwgrond in de regio – het zwaartepunt ligt bij luzerne, geldt dat voor de Coöperatieve Grasdrogerij Ruinerwold net andersom. Daar gaat het bij een kwart van de productie om luzerne die vooral uit Flevoland komt. Directeur Robert Emmink herkent daar ook de grondhonger die Hartog parten speelt. Ook in zijn eigen Drenthe merkt hij die ontwikkeling al. 'Melkveehouders beginnen vaker over grondverhuur voor aardappelen of bollen', zegt Emmink. 'Maar je weet niet hoe je de grond terugkrijgt, reageer ik dan.' Met meer stoppende boeren komt meer grond vrij. 'Iedereen denkt dan aan akkerbouw. Maar blijvend grasland en het gras laten drogen voor verkoop is ook een hele mooie oplossing.'

Onzekere toekomst

Emmink concludeert dat politieke besluiten rond grondgebruik, stikstof en natuur effect hebben op de vraag naar gras drogen. Dat maakt de toekomst voor drogerijen onzeker. 'Als melkveehouders meer op hun eigen mineraalgebruik moeten letten, kan dat leiden tot meer gras drogen. Dat hebben we gemerkt tijdens de Minas (Mineralen Aangifte Systeem). Meer eigen voer uit de regio scheelt ook in de Kringloopwijzer', stelt de directeur van Ruinerwold.

Voorlopig speelt voor drogerijen het weer de grootste rol. 'Vorig jaar was heel groeizaam en daardoor goed', schetst Emmink. 'Als de kuilsilo's in een droog jaar niet vol genoeg zitten, gaat de voorkeur sneller uit naar meer kuilen. Veehouders die een jaar drogen overslaan, komen niet altijd terug. Ook al missen ze het positieve effect van grasbrok in het rantsoen wel.'