Royal Berry zet flinke stappen richting residuvrije aardbeienteelt

Het is relatief rustig op en rond de tuinbouwkassen van Royal Berry. Jan van Genderen vertelt begin februari dat de laatste aardbeien nog maar net geplukt zijn en dat de oogst nu een maand stilligt. Bij de koelcellen wachten aardbeienplanten in gestapelde kisten op het nieuwe teeltseizoen.

In een deel van de kassen staan de eerste planten alweer in de teeltgoten. 'Deze doordragers zijn twee weken geleden in de kas gezet. Door optimaal te belichten, proberen we de groei er goed in te houden. Hier kunnen we begin maart de eerste aardbeien plukken.'

Op drie locaties in het Gelderse tuinbouwgebied Next Garden, tussen Huissen en Bemmel, teelt Royal Berry op jaarbasis 8 miljoen kilo aardbeien. Het productieareaal is bij elkaar 57 hectare, waarvan 35 hectare onder glas en de rest betreft teelt in tunnelkassen.

Onlangs tijdens de Aardbeiendag in Den Bosch hield Van Genderen een inspirerende inleiding over ondernemerschap. Hij sprak over het belang van schaalgrootte en zijn visie om op termijn energieneutraal en residuvrij aardbeien te kunnen telen.

Hobbymatig aardbeien telen

Van Genderen is opgegroeid in Poederoijen in de Bommelerwaard. Zijn opa had daar een tuinbouwbedrijf, waar zijn vader ooit hobbymatig begon met aardbeien. 'Toen ik na de tuinbouwschool thuis kwam werken, bouwde ik die hobby verder uit in een kas van 4.000 vierkante meter.'

Vanwege een herstructureringsplan kreeg de ondernemer in 2010 de mogelijkheid om het ouderlijk bedrijf te verkopen en de overstap te maken naar een grotere productie-locatie in Bemmel. In drie fases heeft hij het bedrijf daar kunnen uitbouwen tot de huidige omvang. De laatste locatie is aangekocht in 2022. Die dient nu als hoofdvestiging van Royal Berry met een compleet nieuw kassencomplex, koelcellen, een verwerkingsruimte en een mooi hoofdkantoor.

Van de aardbeien die Royal Berry teelt, wordt 60 procent naar het buitenland verkocht. Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Scandinavische landen zijn belangrijke exportbestemmingen. Van Genderen doet zelf veel rechtstreekse handel met een aantal retailorganisaties. 'Het is een reden om te investeren in schaalvergroting. Het volume dat wij bijna jaarrond kunnen leveren, maakt ons een interessante handelspartner.'

Efficiëntie is belangrijk voor de Gelderlander. Met het huidige aantal medewerkers van maximaal vijfhonderd, waarvan vijftig in vaste dienst, wil hij de productie verder optimaliseren. Het streven is een vlakker productiepatroon met alleen een aanbodpiek in april en mei, vanwege de grote exportvraag vroeg in het seizoen.

Bij een efficiënte bedrijfsvoering hoort wat de ondernemer betreft ook de inzet op energiebesparing en aanscherping van de strategie met betrekking tot gewasbescherming. 'Meer produceren met minder behandelingen', zo vat hij het samen.

Minder draaiuren wkk's

Toewerken naar energieneutraal gebeurt bij Royal Berry door de kassen beter te isoleren en door zoveel mogelijk zelf energie op te wekken met zonnepanelen. Naast dubbele schermen is geïnvesteerd in ontvochtigers en ledbelichting.

Bij minder warmtevraag is het de bedoeling om het aantal draaiuren van de warmtekrachtkoppelingen (wkk's) af te bouwen en meer processen te elektrificeren met warmtepompen, legt Van Genderen uit. Voor een optimaal gebruik van de zelf opgewekte energie wordt gekeken naar de mogelijkheden van opslag van elektriciteit.

Aansturen op een residuvrije teelt is volgens de aardbeienteler noodzakelijk omdat de samenleving dat vraagt en omdat het zorgt voor flexibiliteit in de afzet. Inmiddels in zijn kantoor met ruim uitzicht op de brede oprit merkt hij op dat Royal Berry in principe aan alle relevante keurmerken probeert te voldoen. Hij ziet dat als kans en stelt ook dat binnen het bedrijf het besef heerst dat chemie uiteindelijk een doodlopende weg is.

Residuvrij in 2030 gaat niet helemaal lukken, erkent Van Genderen. Maar hij gaat er wel vanuit dat dan grote stappen zijn gezet. De strategie voor gewasbescherming is volgens hem gebaseerd op het preventief laag houden van de ziekte- en plaagdruk.

Bij Royal Berry wordt de teelt op de drie locaties centraal aangestuurd. Een specialist is verantwoordelijk voor de gewasbescherming en hij wordt ondersteund door medewerkers die tijdens werkzaamheden het gewas nauwlettend scouten. 'Daardoor hebben we goed in beeld wat er speelt. Als er problemen zijn, overleggen we vaak ook met externe adviseurs over hoe we moeten ingrijpen.'

Preventieve strategie

Sturen op de weerbaarheid van het gewas is onderdeel van de preventieve strategie, geeft de teler aan. Hij vertelt dat op basis van plantsapanalyses voedingsschema's worden vastgesteld met onder meer specifieke sporenelementen en lagere nitraatgehaltes om planten sterker te maken tegen schimmels en minder aantrekkelijk voor bladluizen. Verder zijn de plantdichtheden niet extreem hoog om het gewas voldoende luchtig te houden.

Aandachtspunten in de gewasbescherming zijn meeldauw, botrytis, bladluizen en vanuit plantmateriaal kan soms een aantasting van phytophthora meekomen. Om de schimmeldruk laag te houden is Royal Berry zo'n drie jaar geleden gestart met het toedienen van uv-C-belichting. Dit is ultraviolette licht van een bepaalde golflengte dat sporen van diverse ziekteverwekkers inactief kan maken.

Voor de behandeling van de aardbeiplanten met uv-C-licht is een karretje aangeschaft die autonoom door de kassen rijdt. 'We zien hiervan zeker meerwaarde bij de beheersing van meeldauw. Als we minimaal één keer per week een behandeling kunnen uitvoeren, en bij gevoelige rassen eventueel vaker, dan is de druk laag te houden', vertelt Van Genderen.

Het aantal karretjes met uv-C-licht is van twee nu al uitgebreid naar vier en komend jaar komen er waarschijnlijk nog vier karretjes bij om voldoende capaciteit te hebben.

Sluipwespen inzetten

Bij Royal Berry wordt voor de beheersing van bladluizen veelal gewerkt met biologische roofvijanden. Met name sluipwespen weten dit plaaginsect goed in toom te houden, is de ervaring van de Gelderse ondernemer.

'Voor zowel de plagen als de schimmels geldt dat we alleen in uiterste gevallen chemisch ingrijpen. Uiteindelijk willen we onze gewassen gezond houden met vooral biologische bestrijders en groene middelen, als die beschikbaar zijn. Chemie gebruiken we alleen als een correctie nodig is.'

Deze aanpak hoeft geen extra risico's met zich mee te brengen voor de productie van goede aardbeien, denkt Van Genderen. Het is volgens hem vooral een kwestie van scherpte, het gewas goed in de gaten houden en op tijd ingrijpen als de situatie daarom vraagt. 'In onze visie is het risico om nu niet aan de slag te gaan met residuvrije teelt uiteindelijk veel groter voor onze afzet.'

Bij de rassenkeuze houdt Van Genderen samen met de teeltspecialisten op zijn bedrijf rekening met de natuurlijke weerbaarheid en toleranties tegen met name schimmels. Naast productiviteit en de kwaliteit van de vruchten zijn dat de belangrijkste eigenschappen. Royal Berry teelt afhankelijk van het aanbod op jaarbasis vier tot zeven aardbeirassen en het aandeel doordragers ten opzichte van junidragers is meestal half-om-half.

Nieuwe teeltsystemen

Voor verdere teeltverbetering en meer efficiëntie filosofeert Van Genderen over nieuwe teeltsystemen. Hij stelt dat de teelt in goten het lastig maakt om verder te automatiseren. 'Voor een optimaal gebruik van de kasruimte zie ik wel voordelen van een systeem met variabele plantafstanden. Dus bij de opkweek de goten dichter bij elkaar en als er geoogst kan worden op een ruimere afstand. Maar dat zit nog vooral in de denkfase.'

Terugkomend op zijn visie benadrukt Van Genderen dat de ondernemer van de toekomst vooral flexibel moet zijn. 'Wat we nu normaal vinden is anders dan twintig jaar geleden, en over twintig jaar is het ook weer anders. De beste ondernemer is niet de teler met de meest groene vingers, maar degene die zich steeds weer kan aanpassen aan nieuwe omstandigheden.'

Over vijf tot tien jaar wordt 80 tot 90 procent van het volume aardbeien in Nederland geleverd door slechts enkele grote bedrijven, denkt Van Genderen. 'Ik ga er alles aan doen dat wij als Royal Berry daarbij horen.'