'Relatie landbouw en voedselzekerheid wordt niet meer gelegd'

Daarom organiseerde voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie een oploop met vertegenwoordigers uit de sector. Ze sprak over het doorbreken van polarisatie, dialoog en een nieuwe 'sense of urgency'. Maar dit komt met de Europese verkiezingen voor de deur te laat. Protesten drukken ergernis uit over de toenemende regeldruk, gebrek aan perspectief en het verdwijnen van banen. De afgelopen tien jaar verdwenen er in de hele EU zo'n 5 miljoen.

Een fundamenteel punt is dat anno 2024 anders tegen de sector wordt aangekeken dan zeventig jaar geleden. Toen was voedselzekerheid een topprioriteit, nu is de agrarische sector een 'normale' bedrijfstak. Daardoor wordt de relatie met voedselzekerheid niet meer gelegd.

Dus speelt dat geen rol bij de steeds dwingender wordende regels als gevolg van de groene ambities of ruimtebeheer. Dit leidt tot de bizarre constatering dat Europa streeft naar strategische autonomie, maar dat door alle regels de landbouwopbrengsten dramatisch zullen dalen waardoor de voedselzekerheid op de tocht komt.

De agrarische sector is met zijn protesten een voorloper. Want de berichten over het ondernemingsklimaat en de concurrentiepositie in Nederland en de rest van Europa zijn dramatisch. Vanwege de hoge energieprijzen is in Duitsland sprake van de-industrialisatie. VNO-NCW luidde de noodklok over de onwerkbare regeldruk, waardoor bedrijven niet meer in Nederland willen investeren. Plannen lijken te worden gemaakt zonder enig idee over de haalbaarheid. Dit tast het vertrouwen aan. Net als de agrarische sector heeft elke bedrijfstak een stabiele overheid nodig, duidelijk overheidsbeleid en geen wet- en regelgeving die continu wordt aangepast.

Proteststemmen die radicaal-rechts aan de macht brengen, zullen de stabiliteit eerder verkleinen dan vergroten. Ook radicaal-rechts heeft geen oplossing. Want een belangrijke verklaring voor de politieke instabiliteit zijn externe factoren, zoals klimaatverandering, oorlogen die het hele continent raken en geopolitieke competitie om energie en grondstoffen. Die onzekerheid eist een nieuw type leiderschap en strategisch denken dat nu overal in de politiek ontbreekt, vooral bij de uiterste flanken van het politieke spectrum. Want die denken te nationalistisch, hebben nauwelijks oog voor de werkelijke oorzaken van de huidige malaise en denken met simpele oplossingen complexe problemen te kunnen oplossen.