'Klimaatverandering vraagt meer voorbereiding boer en tuinder'

Ook deze zomer teistert de droogte boeren en tuinders. Het tekort aan regen is hoog en zat eind juni tegen dat van het droogtejaar 1976 aan. Waterschappen in Noord-Brabant en Gelderland stelden beregeningsverboden in. April was een kletsnatte maand met een gemiddelde van 66 millimeter.

De effecten van klimaatverandering houden niet op bij de erfscheiding

Gerry Kouwenhoven, associate lector Investeren in circulaire land- en tuinbouw bij Hogeschool Inholland in Delft

Vernatting, verdroging, verzilting van de grond en het verschuiven van seizoenen zijn effecten van klimaatverandering, stelt Gerry Kouwenhoven, associate lector Investeren in circulaire land- en tuinbouw bij Hogeschool Inholland in Delft. Door vooraf in te spelen op deze effecten, bereiden agrarisch ondernemers zich voor.

Is de agrarische sector zich voldoende bewust van klimaatverandering?

'Nee. Het urgentiegevoel is nog steeds laag bij boeren en tuinders. Veel ondernemers zeggen dat het vroeger ook weleens koud was en dat hun vader ook weleens last van een droge periode had. Ze zijn zich er niet van bewust dat weersextremen steeds vaker voorkomen.'

Limburgse boeren staat de zomer van 2021 nog helder op het netvlies, nadat noodweer hun gewassen beschadigde. Kort daarvoor was het raak in Noord-Holland. Telers probeerden hun gewassen te beschermen en pompten water weg.

Wanneer bieten of bloembollen verzuipen door veel regen, wil een boer zo snel mogelijk water afvoeren. Wat is er mis met crisisdenken?

'Boeren en tuinders zijn er goed in zaken flexibel op te lossen. Hun mentaliteit om meteen aan het werk te gaan, is een mooie eigenschap. Maar we leren hier niet van. Ondernemers kijken nog te veel naar hun eigen erf. Wanneer het warm is, kopen ze een ventilator voor in de stal. Ze voeren water af als het op dat moment nat is. Maar dit soort zaken beschermen de bedrijfsvoering niet op lange termijn. Langetermijnmaatregelen zijn altijd goedkoper dan ad-hocmaatregelen, is mijn overtuiging.'

Hoe zou het u in uw ogen dan moeten?

'Er komen meer extreme weersomstandigheden als effect van klimaatverandering. Dan kun je hierop ook een strategie bedenken. Samenwerking is hierbij het toverwoord. Door met het waterschap en collega's na te denken over bijvoorbeeld waterberging. Dat wordt al gedaan, maar mondjesmaat. Samenwerkingen als het Deltaprogramma Zoetwater kunnen hierin ook een belangrijke rol in spelen.'

Wat levert dat op?

'Hoe meer je je op dit soort zaken voorbereidt, hoe minder schade er is. De positie van hun bedrijf wordt versterkt, de keten en het gebied. Samenwerking met de buren of het gebied brengt bijvoorbeeld balans tussen wat de een overheeft en wat de ander tekortkomt. De effecten van klimaatverandering houden niet op bij de erfscheiding.'

Hoe ver bent u met het onderzoek naar de rol van de agrarische sector in klimaatverandering?

'We zijn net begonnen. In zes casusgebieden onderzoeken we op verschillende grondsoorten de effecten van klimaatverandering, zoals de zandgronden in Noord-Brabant en de verzilting in het duingebied en de Bollenstreek. We nemen hierin ook de banken mee en provincies, waterschappen en gemeenten. We doen het onderzoek samen met onder andere Delphy en de agrarische hogescholen.

'Medewerkers van banken voelen tijdens gesprekken met hun klanten aan wanneer het niet goed gaat met het bedrijf. Zij hebben ook een rol om boeren bewust te maken van klimaatverandering.'

En studenten, hoe bereidt u die erop voor?

'Ook hier begint het met bewustwording. We ontwikkelen een bordspel, serieus gaming. Met het spel krijgen ze inzicht in welke handelingen zij kunnen treffen.'