Gelders onderzoek: korstmossen vrijwel weg uit agrarische gebieden

Provincies kunnen meten wat het effect is van ammoniakuitstoot door de ontwikkeling van korstmossen in de gaten te houden. Het voorkomen of verdwijnen van soorten korstmos bewijst of maatregelen die genomen worden om de stikstofuitstoot te verlagen ook effect hebben. Zeven provincies hebben al zo'n korstmosmeetnet.

Korstmossen groeien vooral op bomen. Ze zijn een samenlevingsvorm van algen met een schimmel. Korstmossen reageren snel op veranderingen in de luchtkwaliteit en worden daarom gezien als een goede graadmeter. In de laatste twintig jaar is het effect van ammoniak flink toegenomen volgens de onderzoekers, ook in natuurgebieden. Ammoniak in de lucht wordt voornamelijk veroorzaakt door mest van vee, maar ook door verkeer en industrie.

Sinds 1990

Gelderland meet al sinds 1990 hoe het gaat met korstmossen in zowel agrarisch als stedelijk gebied en in natuurgebieden. Onlangs zijn weer bijna duizend meetpunten op zomereiken nagekeken. Daaruit is gebleken dat tot op 3 kilometer van een stikstofuitstoter effecten op het korstmos meetbaar zijn.

Vermoedelijk strekken de effecten zich nog veel verder uit, zeggen de onderzoekers, want ook midden in natuurgebieden zoals de Veluwe zijn effecten van ammoniakuitstoot gevonden. Ook daar gaat stikstofgevoelig korstmos hard achteruit. De effecten op het korstmos worden ondersteund door ammoniakmetingen van het RIVM, aldus de onderzoekers.

Met korstmossoorten die niet gevoelig zijn voor ammoniakuitstoot gaat het juist goed volgens het onderzoek. Er zijn meer soorten gevonden. Dat komt vermoedelijk door klimaatverandering, waardoor soorten uit mediterrane streken oprukken naar Nederland. Daarnaast herstellen deze soorten zich goed van luchtvervuiling door zwaveldioxide, waartegen aan het eind van de vorige eeuw veel maatregelen zijn genomen.