Hoe staat het nu met het Holland Varken?

'Mondiaal koploper in marktgerichtheid en ketensamenwerking', kopt de vijfde ambitie uit het actieplan van de Coalitie Vitalisering Varkenshouderij in 2016. In 2018 wordt het normenkader gelanceerd. Dit is samen met de IKB-certificatieschema's het fundament onder Holland Varken. En behalve verschillende media die schreven over het kwaliteitslabel en de vraag: 'Wanneer gaat een varkenshouder er iets van merken?', was het daarna stil rondom Holland Varken.

Die stilte lijkt nu voorbij. Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) en de koepel van vleesverwerkende bedrijven COV trekken samen op om Holland Varken door te ontwikkelen. De POV stelde speciaal voor dit doel in oktober 2022 specialist Wilfried Goldewijk aan. 'Nederlandse varkenshouders produceren premiumkwaliteit. Holland Varken moet ons helpen de kwaliteit van ons varkensvlees vermarkt en ook betaald te krijgen.'

Nederland heeft een relatief een hoge kostprijs, stelt Richard van der Kruijk van COV. 'Maar onze productie is transparant en we voldoen aan hoge standaarden voor voedselveiligheid, diergezondheid, dierenwelzijn en milieu. Holland Varken moet het vehikel worden waarmee we in het buitenland ons varkensvlees kunnen afzetten naar de meest interessante markten en segmenten. Zodat onze hoge kostprijs beter wordt betaald.'

Van der Kruijk spreekt in termen van een sterkere propositie waarbij de afnemer een hogere kostprijs accepteert omdat Nederlands varkensvlees voldoet aan hoge standaarden rondom kwaliteit en duurzaamheid. 'Ik denk dat wij Holland Varken ook nodig hebben om in de dynamiek van de internationale afzetmarkt mee te kunnen komen. Alles wat binnen Holland Varken wordt opgezet, is gericht op het behouden en versterken van onze positie. Onze concurrenten zitten ook niet stil.'

Holland Varken stoelt op drie pijlers. De basis is het normenkader dat nu nog geldt voor twee systemen: IKB Varken en IKB Nederland Varkens. Een garantie voor het verantwoord produceren van varkensvlees. De tweede pijler is het informatiesysteem in de vorm van een blockchain die het uitwisselen van informatie tussen alle schakels in de keten mogelijk maakt. Een betere samenwerking in de keten vormt de derde pijler onder Holland Varken.

'Op dit moment wordt het normenkader opnieuw tegen het licht gehouden. De basis moet 'lean' en 'mean' zijn', geeft Goldewijk aan. 'We kijken naar wat echt relevant is om het Nederlandse varkensvlees goed te kunnen vermarkten.' De ambitie van POV en COV is om te komen tot één robuust en internationaal onderscheidend kwaliteitssysteem voor de hele varkensketen.

Met subsidie van de Coalitie Vitalisering Varkenshouderij bouwde Vion voor een effectieve informatieuitwisseling in de keten een digitale snelweg: de blockchain. Dat is een grote database waarop ketenpartners hun transacties met een varkenshouder kunnen invoeren. Via het machtigingenplatform van Joindata bepaalt een varkenshouder zelf met welke andere ketenpartners, zoals voerleverancier of slachterij, data mogen worden gedeeld en met welk doel.

Blockchain krachtig instrument

Goldewijk en Van der Kruijk noemen de blockchain een krachtig instrument om de keten doelmatiger te organiseren. 'Standaardisering van informatie is belangrijk om nieuwe meerwaarde te kunnen ontwikkelen, processen efficiënter in te richten en faalkosten te verlagen. Een integrale verbetering van de keten', merkt Van der Kruijk op. Goldewijk illustreert dat met de carbon footprint van varkensvlees. 'Via de blockchain kun je die straks relatief gemakkelijk ontsluiten.'

Afgelopen jaar deden de eerste vijftig varkenshouders ervaring op met de blockchain en hun ervaringen zijn aanleiding om het systeem op te schalen. Het aantal deelnemers gaat naar vijftienhonderd varkenshouders uit het Good Farming Balance-programma van Vion en het systeem wordt bij andere slachterijen geïmplementeerd. Ook Joindata wordt opgeschaald. Varkenshouders kunnen dit jaar kosteloos aansluiten.

Lastenverlichting

'Wat varkenshouders daar op korte termijn verder van merken? Dat de positie in de keten beter wordt door enerzijds transparante afspraken en anderzijds een grotere betrokkenheid bij nieuwe ontwikkelingen', zegt Goldewijk. Op de langere termijn moet de verdienste van Holland Varken zijn dat ook minder controles nodig zijn en de administratieve belasting wordt verlicht.

De derde pijler onder Holland Varken is nog het minst ver ontwikkeld. Daar zijn wel gedachten over, maar dat moet nog vorm krijgen, geven Goldewijk en Van der Kruijk aan. 'Ik denk dat de grote kracht van Holland Varken zit in meer samenwerking. Tussen schakels, maar zeker ook tussen varkensketens onderling', besluit Van der Kruijk.