Fertigatie verdubbelt opbrengst van zaaiuien

Een proef van het Uien Innovatie en Kenniscentrum (UIKC) in het Zeeuwse Colijnsplaat laat zien dat fertigatie zorgt voor een verdubbeling van de netto-uienopbrengst: 65 ton per hectare tegenover 30 ton per hectare zonder beregening. Acht keer beregenen met een boom gaf een hectareopbrengst tegen de 40 ton per hectare.

Fertigeren is dan wel duurder dan regulier beregenen, maar door de hogere gewasopbrengst kan het al snel uit. Van Iperen berekende dat uientelers door te fertigeren 3.150 euro per hectare meer kunnen verdienen dan met traditioneel beregenen. De hoogste kostenpost zijn de meststoffen, daarna druppeltape, systeemkosten en kosten voor het leggen en opruimen.

De meerkosten van fertigatie zijn volgens Van Iperen 1.850 euro tegenover beregenen. Bij een uienprijs van 0,20 eurocent en een opbrengst van 80 ton levert een hectare fertigeren 16.000 euro op. Regulier beregenen geeft een hectareopbrengst van 55 ton en met 0,20 eurocent stagneert de financiële opbrengst bij 11.000 euro. 16.000 euro minus de meerkosten van fertigatie geeft een plus van 3.150 euro per hectare. De tonnages waarmee de teeltspecialist rekende, zijn de gemiddelde uitkomsten van UIKC-proeven in 2020, 2021 en 2022.

Van Iperen heeft een aantal jaar ervaring met fertigatie in voornamelijk uien en lichtte onlangs in het Zuid-Hollandse Oude-Tonge de bevindingen toe. 'Fertigatie biedt meer grip op het gewas, geeft een hogere opbrengstzekerheid en meer rendement, zorgt voor een betere productkwaliteit en een hogere gewasweerbaarheid', constateert fertigatiespecialist Mikey Akkermans.

Volgens Van Iperen hebben uien tussen de 150 en 250 millimeter water nodig, afhankelijk van het teeltgebied, gewasstadium, perceel en de seizoensinvloed. Dat is meer dan bijvoorbeeld aardappelen, die doorgaans met 100 tot 150 millimeter per hectare toe kunnen. Afgelopen groeiseizoen gaf de teeltspecialist door de extreme droogte in sommige uienproeven bijna 300 millimeter water. Het is de kunst om met fertigeren zo efficiënt mogelijk met water en meststoffen om te gaan.

Daarvoor is een optimale opname van water en voeding nodig. Daar heeft onder meer de druppelafstand invloed op. Hoe dichter de slang bij de gewasrij ligt, hoe efficiënter het watergebruik. Het gevaar is dat de buitenste rijen achterblijven in groei, omdat ze minder water krijgen. Akkermans adviseert om per twee rijen in een uienbed één slang te leggen. Op een bed van 1,5 meter komen dan twee slangen per vier uienrijen te liggen.

Vocht na zaai

Verder is het van belang de slangen diep genoeg aan te leggen. 'Minimaal 5 centimeter. Het zaaibed wordt daarvoor dieper klaargelegd, dus is vocht na het zaaien noodzakelijk. Maar als de slangen te veel bovenop liggen, kunnen de druppelgaatjes verstopt raken, verwaaien de slangen of ontstaat vraatschade.'

Akkermans meldt dat bij gele uien met vier eenheden zaaizaad, 1 miljoen zaadjes, theoretisch gezien een uienopbrengst van 100 ton per hectare kan worden behaald. Door verschillende factoren lukt dit in de praktijk niet. Waar gaat het fout? In de praktijk heeft water in combinatie met bemesting de meeste invloed op de opbrengst. 'Niet goed bewateren en bemesten kan voor een opbrengstderving tot 40 procent zorgen', meldt de teeltspecialist.

Oorzaken van lagere opbrengst

'Het begint bij de start van de teelt. Als het zaad niet kiemkrachtig genoeg is, de bodemstructuur niet optimaal en langdurig droog na het zaaien, lever je zomaar 30 ton van de opbrengst in. Onkruid, ziekten en plagen kunnen later in de teelt een reductie tot 30 procent geven. Ook door zoutschade kan de opbrengst 20 procent lager uitvallen.'

Overigens bleek uit een druppelirrigatieproef van UIKC in 2022 op proefboerderij Rusthoeve in Colijnsplaat dat druppelen met zoutwater wel degelijk mogelijk is. Bij enkel druppelirrigatie worden dus geen meststoffen meegegeven. Het resultaat van brakwater met een Electrical Conductivity (EC)-waarde van 4 is nagenoeg hetzelfde als bij druppelirrigatie met zoetwater, meldde Delphy op de Uiendag in augustus.

EC-waarde van 8

Waar de uien werden gedruppeld met 60 millimeter bij een EC van 4, stond het gewas er ondanks de hogere zoutconcentratie goed bij. Het object liet eenzelfde loofontwikkeling en hoeveelheid uien zien als het vergelijkbare object met zoetwater. Bij een druppelproef van CZAV op de Rusthoeve is op één veld zelfs gedruppeld met water met een EC-waarde van 8.

'De uien zijn best mooi. De vraag is wat het doet met de grond op termijn. De kans bestaat dat je de bodem verzilt', meldt CZAV. Het opbrengstverschil: 25 ton onbehandeld, 37 ton voor druppelen met een EC van 8.