LTO Melkveehouderij: te kort dag voor lastige GLB-puzzel

'We hadden als LTO aangedrongen op een eenvoudige regeling. Maar nu is niet alleen het budget naar beneden gegaan. De regeling is enorm ingewikkeld, met een basispremie, een extra premie voor de eerste 40 hectare, een drempelwaarde voor vijf thema's en een staffel. Zo gaat geld, bestemd voor de melkveehouder, naar adviesbureau's', vindt Brouwer de Koning.

Het bestuurslid weet nog dat er de vorige keer een overgangsperiode was. Hier is komend jaar niet voor gekozen. 'Boeren weten nauwelijks waar ze aan toe zijn. De simulatietool van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland is amper definitief, terwijl het nieuwe GLB volgend jaar al ingaat.' Daarbij komt volgens hem dat nog niet alles definitief is. 'Wanneer is bijvoorbeeld een perceel kruidenrijk grasland?'

In grote lijnen waren de plannen al langer bekend. Brouwer de Koning roemt de rol van LTO op het gebied van de in de EU geldende bufferstroken. 'Het is goed dat we in Brussel ook zijn vertegenwoordigd. We waren in 2018 al bezig met de lobby. Toen werden de eerste contouren van het GLB vormgegeven. We zagen toen al dat de bufferstroken boeren veel geld gingen kosten. Het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn is erbij gekomen. Toen begon de lobby om die te laten aansluiten op het GLB.'

Bij die bufferstroken geldt een verbod op bemesting en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen langs waterlopen. Langs ecologisch kwetsbare waterlopen is de strook altijd minimaal 5 meter breed. Dezelfde afstand geldt voor de Kaderrichtlijn Water (KRW). Voor droge sloten is deze 1 meter en voor overige sloten 3 meter.

De LTO-inzet slaagde. Zo is er voor sloten in het kader van de KRW en overige sloten een 4 procentregeling. Dit betekent bij een KRW-waterloop dat, wanneer de bufferstrook 4 procent van het totale perceel uitmaakt, deze mag worden teruggebracht naar 3 meter. Wordt dan nog die 4 procent overschreden, dan wordt het 1 meter. Voor overige sloten gaat de 3 meter terug naar respectievelijk 1 en 0,5 meter.

Dit is veel waard voor de Nederlandse veehouderij, weet Brouwer de Koning. 'De bufferstroken mogen ook niet worden meegeteld voor de bemestingsruimte. Dit betekent dat veehouders meer mest moeten afvoeren of minder mest kunnen aanvoeren. En natuurlijk is de opbrengst minder.'

Tienduizenden hectares

De aanpassing voor de bufferstroken scheelt voor veel leden honderden meters oppervlak, stelt de LTO-vakgroepbestuurder. 'Stel dat je een perceel hebt dat 9 hectare groot is en vierkant omzoomd is met water. Dan valt dit perceel al onder die 4 procent. Wanneer je naar het landelijke niveau kijkt, gaat het om tienduizenden hectares.'

Brouwer de Koning is minder blij met de ecoregelingen. Met name omdat weidegang onvoldoende wordt gestimuleerd. 'Wanneer je een kruidenstrook naast grasland maakt, mag je deze in het kader van de ecoregelingen niet beweiden en niet maaien. De kruidenstrook kan dus enkel langs maaipercelen of je moet de bufferstrook afzetten met een draad. En dan moet je de kruidenstrook bij maaien ook nog 'afvoeren', die mag niet productief zijn.'

Volgens Brouwer de Koning komt dit doordat voor bouwland in het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn voor akkerbouwers geldt dat 4 procent van het areaal niet productief mag zijn. Bufferstroken kunnen hier overigens ook deel van uitmaken. 'Voor veehouders met 75 procent grasland is er in dit actieprogramma een vrijstelling.'

Ook passen in de ogen van de LTO-bestuurder de punten voor weidegang minder goed. 'Veehouders kunnen scoren wanneer ze van 1 mei tot 1 oktober de koeien buiten doen. Onze inzet: maak de datum flexibel zodat boeren kunnen weiden wanneer het op hun bedrijf past.'

LTO wil de weidegangperiode als tussenoplossing voor 2023 iets vervroegen, van 15 april tot 15 september. Brouwer de Koning: 'Vanaf 15 april kun je eigenlijk ieder jaar weiden. In de nazomer kan dit door regen lastig worden. Maar op de langere termijn willen we echt keuzevrijheid voor de ondernemer.'

Tijdelijk grasland

Volgens het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn en het GLB moet iedere vier jaar een rustgewas worden geteeld op zand- en lössgronden. Dit mag ook tijdelijk gras zijn. 'Tijdelijk grasland vinden we belangrijk, ook om weidegang en samenwerking met de akkerbouw te stimuleren. Binnen de ecoregeling tellen alle rustgewassen die ook in het actieprogramma worden genoemd. Tijdelijk grasland echter niet', legt Brouwer de Koning uit.

Volgens specialist Larson Arendsen Raedt van FarmConsult, onderdeel van ForFarmers, is het belangrijk hier tijdig rekening mee te houden. Dat stelde hij onlangs in een webinar. 'Het referentiejaar is 2023. Dit betekent dat na drie jaar het rustgewas moet worden geteeld. Het is goed om dit te spreiden, waardoor je niet in 2026 op al het bouwland een rustgewas moet inzetten.'

Pluspunt bij de GLB-regeling van nu is volgens Brouwer de Koning wel dat er tussentijds aanpassingen mogelijk zijn. 'Tussen 15 mei en november voert de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland controles uit. Stel dat iets niet klopt, dan kun je met andere maatregelen zoals bredere bufferstroken wellicht nog aanpassingen doen om wel binnen de staffel te blijven. De definitieve aanvraag is in november.'

'Nieuwe regeling groot experiment met hele pot geld'

Brouwer de Koning noemt het positief dat een grote groep boeren mee kan doen. 'Het is goed dat er in Nederland meer keuzemogelijkheden zijn dan in andere landen. Dat maakt het in een land met een grote diversiteit aan veebedrijven voor meer ondernemers mogelijk om mee te doen. Het is voor alle ondernemers een zoektocht om te zien hoe ze bepaalde stappen kunnen zetten.'

Opvallend vindt de LTO-bestuurder wel dat er alleen binnen Nederland wordt gekozen voor een staffelregeling, waarbij boeren met hun activiteiten brons, zilver of goud kunnen halen. Voor iedere activiteit staat een bepaald bedrag. Die worden opgeteld en met het totaal moet de ondernemer boven een bepaalde grenswaarde komen.

Voor brons staat 60 euro per hectare, voor zilver is dit 100 euro en voor goud 200 euro. De gedachte hierachter is dat ondernemers die bijvoorbeeld zilver net niet halen, nog een stapje extra doen. Maar komen ze boven die 100 euro, dan beuren ze toch de 100 euro per hectare.

Een extra puzzelstukje zijn de regelingen rond het agrarisch natuurbeheer, weet Brouwer de Koning. 'Stel dat een natuurvereniging stroken financieel wil stimuleren. Je mag die niet én voor het GLB én voor het natuurbeheer opgeven. Je moet goed kijken waar je iets opgeeft.'