'Gemeente kan perspectief creëren'

De agrarische sector ontwikkelt zich continu, ook omdat de overheid dat op prijs stelt, vraagt of eist. In het kader van de huidige discussies en met de komst van de Omgevingswet geeft dit de gemeenten de kans om in haar omgevingsplan ruimte op te nemen voor nieuwe verdienmodellen. Op deze manier kan zij op lokaal niveau de gewenste ontwikkeling van de (multifunctionele) landbouw ondersteunen en versterken.

Het beleid van het Rijk en de provincies komt er kort gezegd op neer dat men streeft naar extensiveren, zo lokaal mogelijke afzet, nog minder emissies en met meer verbinding tussen boer en burger. Bovendien moeten agrariërs een boterham kunnen verdienen. Voor de agrariërs die willen verbreden betekent dit vaak een substantiële aanpassing van hun bedrijf en daarvoor is dan ook een omgevingsvergunning nodig van de gemeente.

Op dit moment heeft 30 procent van de agrarische bedrijven een neventak. Denk hierbij aan zorgboerderijen, boerderijwinkels/korte ketens, agrarisch natuurbeheer et cetera. Deze multifunctionele bedrijven hebben al ervaring met het ontwikkelen van een nieuwe tak en de mores die daarbij komen kijken.

Uit onderzoek van LTO blijkt dat multifunctionele landbouwbedrijven de regels van het bestemmings-/omgevingsplan vaak als knelpunt noemen voor hun ontwikkeling, want de regels lopen achter de actualiteit aan. Terwijl, ook vanuit de optiek van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving, deze bedrijven goed passen in het buitengebied. Het is dan ook van belang dat die de ruimte krijgen om dat te doen. De gemeente is aan zet, want zij bepaalt hier het perspectief.

Zorgboerderijen

De ervaring met multifunctionele landbouw is dat een neventak wel professioneel en van een bepaalde omvang moet zijn. Kijk naar zorgboerderijen, zij moeten ook voldoen aan de eisen die aan professionele zorgaanbieders worden gesteld. Daarnaast zijn vaak meerdere professies nodig om de cliënten goed te begeleiden. Of boerderijwinkels, die moeten ook diverse regels in acht nemen en hebben ook een zekere schaal nodig om aantrekkelijk te zijn voor de consument.

De gemeente moet hier oog voor hebben. De neiging om het klein en knus te houden, draagt niet altijd bij aan een nieuw verdienmodel of sluit niet aan bij de marktvraag.

Voor de aanpassingen op de bedrijven geldt ook dat vastgeroeste begrippen over wat agrarisch is en wat niet, moeten worden herzien. Anders krijgen nieuwe agrotakken geen kans.

Neventak verder ontwikkelen

Ook het criterium dat de agrarische activiteiten de hoofdmoot moeten zijn, moet in het omgevingsplan worden heroverwogen. Bijvoorbeeld door dit te vervangen door het voorschrift dat de agrarische activiteiten verbonden moeten zijn met de neventak(ken). Bedrijven die hun veestapel willen reduceren, kunnen dan levensvatbaar blijven door het verder ontwikkelen van een neventak.

Voor stoppers zal het een uitkomst zijn als zij op hun voormalige agrarische bedrijf een andere activiteit kunnen uitvoeren. Zeker als er sprake is van een beroepsverbod.

De gemeente kan een belangrijke rol spelen bij het bieden van perspectief aan de agrarische sector. Mijn oproep aan de gemeenten is: grijp die kans en ga met de lokale ondernemers om tafel. Vul samen het omgevingsplan in, gericht op de transitie die wordt gevraagd.