Teler kan straks vitamines meten in de kas

Groenten en fruit bevatten gezonde voedingsstoffen. In lijstjes staan gemiddeldes van de hoeveelheid vitamines die een tomaat, komkommer, appel of peer bevat, maar dat kan afhankelijk van ras, grondsoort en teeltwijze nogal variëren.

Hoe kom je erachter wat de verschillen zijn? Daarvoor is het project Food Screening EMR gestart. Daarin werken Nederlandse, Belgische en Duitse bedrijven en kenniscentra samen om een apparaatje te ontwikkelen waarmee telers in hun kas kunnen meten hoeveel vitamines in hun producten zitten.

Aanleiding was een vraag van BASF Vegetable Seeds aan de Universiteit van Maastricht (UM) over de mogelijkheden om sensortechnologie in te zetten voor het bepalen van de hoeveelheid inhoudsstoffen in groenten of fruit, vertelt Bart van Grinsven, hoofddocent Sensor engineering.

'We hadden al eens gewerkt aan sensoren voor een kleurtest om drugs te kunnen vinden in onbekende poeders', zegt UM-docent Kasper Eersels. 'Het vervolg daarop was het opsporen van bacteriële verontreinigingen in voedingsmiddelen.'

De onderzoekers vonden het een mooi idee om sensortechnologie in te zetten met een positief doel: het bepalen van de hoeveelheid vitamines in groenten of fruit. Dat is nu alleen mogelijk in gespecialiseerde laboratoria. Maar vanwege de doorlooptijd bij het opsturen van monsters en de kosten die met de analyse zijn gemoeid, gebeurt dat slechts mondjesmaat.

In het project is in eerste instantie gekozen voor het ontwikkelen van receptoren voor vitamine C en B11 in komkommer en asperge. In de beginfase is voor twee vitamines gekozen om een beeld te krijgen van de mogelijkheden van de nieuw te ontwikkelen techniek.

'Met ons centrum willen we betrouwbare informatie voortbrengen over wat er in voedsel zit om zo bij te dragen aan gezondere, veiligere en duurzamere voeding', zegt Alie de Boer, hoofd van het Food Claims Centre Venlo. Vitamine C zit in veel groente- en fruitsoorten en speelt een belangrijke rol in de menselijke gezondheid om ziektes als scheurbuik tegen te gaan, legt ze uit.

Vitamine B11 ofwel folaat zit in minder producten, maar de inname ervan is voor bepaalde groepen in de samenleving belangrijk. Denk aan zwangere vrouwen, die dit nu meestal door het slikken van foliumzuur binnenkrijgen. De Boer juicht het toe dat telers in de toekomst mogelijk op een laagdrempelige en goedkope manier kunnen bepalen hoeveel inhoudsstoffen in hun producten zitten.

De Boer is, net als Van Grinsven en Eersels, enthousiast over de multidisciplinaire samenwerking in het project. Daardoor vinden fundamenteel en praktijkonderzoek gelijktijdig plaats, stelt ze.

'Gouden standaard'

'Om het niet te moeilijk te maken, zijn we uitgegaan van de 'gouden standaard' die laboratoria gebruiken', zegt Van Grinsven. 'Dat is een bekende techniek, die in principe werkt voor het aantonen van kleine deeltjes, zoals moleculen. Voor ons onderzoek betekent het dat we een stukje groente op moeten lossen in een vloeistof.' Na twee maanden hebben de onderzoekers in beeld welke uitdagingen ze nog moeten overwinnen, vooral voor vitamine C.

Dankzij eerdere contacten met de afdeling Sensor engineering van de UM, raakte het softwarebedrijf Yookr betrokken bij Food Screening EMR. Het bedrijf wil de kracht en kennis van telers versterken door het samenbrengen, analyseren en inzichtelijk maken van data, geeft oprichter John van Helden aan. Hij werkte in zijn jeugd vaak mee in de ouderlijke champignon- en vollegrondsgroentekwekerij en hij heeft meer dan twintig jaar een eigen verpakkingsonderneming gehad. Die combinatie wekte zijn interesse om meer inzicht te krijgen in de gegevens die bedrijfsprocessen opleveren.

Voor Van Heldens deel van het project zit de uitdaging volgens hem vooral in het overeen laten stemmen van de waardes uit de metingen in de kas met die in een laboratorium. 'Ondanks de gecontroleerde omstandigheden in de kas, heb je daar toch vaak te maken met schommelingen in temperatuur en vochtigheid. We streven naar een apparaatje dat onder alle condities stabiele en betrouwbare waardes oplevert.'

Werkend testapparaat

De Yookr-oprichter legt uit dat het project moet leiden tot een werkend testapparaat. In een volgende fase moet dan de marktintroductie en opschaling plaatsvinden.

Om een beter beeld te krijgen van wat eindgebruikers willen, is de Brightlands Campus Greenport Venlo een gebruikersgroep gestart voor onder andere kwekerijen die innovatie hoog in het vaandel hebben. Bedrijfsontwikkelaar van de campus Max Vogel: 'Als we het project tot een succes kunnen maken, hopen we dat het ertoe leidt dat consumenten meer willen betalen voor producten die aantoonbaar meer gezonde inhoudsstoffen bevatten.'

Onderzoek gericht op ontwikkeling gezonder voedsel

In het project ontwikkelt de Universiteit van Maastricht receptoren die specifieke stoffen in groenten en fruit opsporen. Daarnaast werken de universiteiten van Hasselt en Luik en de technische hogeschool in Aken aan het onderbrengen van alle gegevens in een handzaam toestel.

De start-ups Yookr in Horst en Zumolab in het Duitse Wesseling ontwikkelen software om meetgegevens om te zetten in bruikbare informatie. Food Claims Centre Venlo kijkt daarna hoe deze informatie is te gebruiken voor voedings- en gezondheidsclaims die voldoen aan de wetten en regels die de bewustwording van consumenten over goede eigenschappen van groente en fruit moeten bevorderen. De informatie kan telers inzicht geven in de invloed van teeltmethodes op de inhoudsstoffen. En het kan veredelingsbedrijven handvatten aanreiken om gezondere gewassen te ontwikkelen.

Het project, met een budget van bijna 2 miljoen euro, loopt van 1 maart 2021 tot 31 december 2023. De financiering komt van Interreg-programma Euregio Maas-Rijn uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling, het Nederlandse Ministerie van Economische zaken en Klimaat, de provincie Limburg, het Waals gewest en de Duitse deelstaat NRW.

Voor de gebruikersgroep die vanuit Brightlands Campus Greenport Venlo wensen vanuit de markt in kaart brengt, kunnen deelnemers uit het mkb zich aanmelden via max.vogel@brightlands.com.