Agrocomplex goed voor 7 procent bruto binnenlands product

De WUR heeft een aantal belangrijke trends uit het rapport op een rij gezet. Onder het agrocomplex wordt 'het geheel van directe en indirecte activiteiten rond de landbouw' verstaan. Het gaat dus om zowel de primaire landbouw als de verwerkende industrie.

Nederland was in 2020, na de Verenigde Staten, nog altijd de tweede landbouwexporteur ter wereld. In dat jaar werd er 71 miljard euro verdiend aan de afzet van landbouwgoederen. Hiervan was 60 procent export, voor ruim driekwart binnen de EU, en 40 procent binnenlandse afzet. De agrarische export bevat ook de wederuitvoer. Dat zijn bijvoorbeeld producten die door Nederlandse distributiecentra worden ingeklaard en uitgeleverd aan andere (Europese) landen.

Meer biologische bedrijven

In 2020 zijn er in Nederland 2.019 biologische land- en tuinbouwbedrijven. Dat is een stijging met 3 procent in vergelijking met het jaar daarvoor. Meer dan 42 procent van de boerenbedrijven, 22.000 in totaal, heeft in 2020 verbredingsactiviteiten als bijvoorbeeld een kaasmakerij, een winkel erbij of doen aan agrarisch natuurbeheer.

Meer dan 30 procent van de bedrijven met tien of meer werkzame personen houdt zich tussen 2016 en 2018 bezig met een of andere vorm van innovatie. In 2019 ging meer dan een miljard euro in de agrobusiness naar research en development (R&D).

Verduurzaming zet door

De landbouwsector heeft sinds midden jaren negentig volgens WUR en CBS veel bereikt op het gebied van duurzaamheid. De meeste stappen zijn gemaakt in het eerste tien jaar van deze eeuw. De uitstoot van broeikasgas is in de land- en tuinbouw sinds 1990 met 18 procent gedaald. In 2018 kwam 18 procent van de fijnstofuitstoot uit de agrosector, waarbij het aandeel van de pluimveesector met 62 procent het grootst is.

Ook andere emissies gaan naar beneden. De hoeveelheid fosfaat in dierlijke mest is in 2020 ruim 22 miljoen kilo lager dan het door de Europese Unie vastgestelde productieplafond. De stikstofproductie in zowel 2019 als 2020 was met bijna 490 miljoen kilo enkele procenten lager dan het EU-productieplafond. De emissie van ammoniak is in 2019 met 5 procent verminderd ten opzichte van het jaar daarvoor en bedroeg bijna 106 miljoen kilo.

Areaal cultuurgrond daalt minder hard

Ook de cijfers uit de landbouwtelling zijn meegenomen in het overzicht. In totaal nam het aantal land en tuinbouwbedrijven in 2020 met vijfhonderd af, daarmee komt het aantal op 52.700. Dat is een daling van 1 procent ten opzichte van 2019. Ook het areaal cultuurgrond is afgenomen, met 0,1 procent tot 1,814 miljoen hectare. Dat is minder dan voorgaande jaren, want tussen 2000 en 2020 nam het areaal jaarlijks af met 0,4 procent.

Het arbeidsvolume in de land- en tuinbouw is in 2020 met 1 procent gestegen tot 157.700 arbeidsjaareenheden. Dat is de maat die binnen de land- en tuinbouw gebruikt wordt voor het aantal voltijdbanen. Het aantal land- en tuinbouwbedrijven met een bedrijfshoofd ouder dan vijftig jaar is tussen 2012 en 2020 gestegen tot 71 procent. In 2020 was op 40 procent van de 34.100 bedrijven met een bedrijfshoofd ouder dan vijftig jaar, een opvolger aanwezig.

Supermarkt belangrijkste afzetkanaal

Supermarkten zijn het belangrijkste verkoopkanaal van voedsel. In 2019 werd ongeveer 53 procent van de 65 miljard euro aan voedseluitgaven in supermarkten besteed. In de foodservice, zoals horeca en broodjeszaken, besteedden mensen ongeveer 32 procent van hun bestedingen aan voedsel.

De coronapandemie zorgde ervoor dat er meer online en in de detailhandel besteed werd aan voedsel. Van de uitgaven aan voedsel was 16 procent voor voedsel met duurzaamheidskeurmerken. Het Beter Leven-keurmerk was koploper, gevolgd door Biologisch en UTZ Certified.

Diervriendelijke producten

Twaalf jaar marktontwikkeling voor dierenwelzijn laat zien dat er een beweging gemaakt is richting diervriendelijkere producten in de supermarkt. De vraag van de Nederlandse consument is maar beperkt aanjager geweest voor een beter dierenwelzijn.

In 2018 gooiden Nederlanders per hoofd van de bevolking tussen de 94 en 149 kilo voedsel weg. Er zijn sinds dat jaar verschillende stappen gezet om voedselverspilling tegen te gaan. Hier zijn nog geen goede cijfers over.

Overzicht agrosector

Doel van onderzoek 'Staat van de Landbouw en Voedsel' is om een breed overzicht te geven van de Nederlandse agrosector. De onderzoekers geven op basis van data- en literatuuronderzoek informatie over diverse ontwikkelingen. Deze gegevens zijn belangrijke informatie voor de overheid.