Duurzaamheid als wisselgeld voor prijsafspraken

Mededinging is EU-wetgeving. De antitrustwetgeving maakt het onmogelijk om bijvoorbeeld sectorbreed afspraken te maken over de verdeling van meerkosten voor duurzaamheid, zoals klimaat, biodiversiteit en dierenwelzijn. Een actueel thema, gezien de vergaande Green Deal-voorstellen van EC-vicevoorzitter Frans Timmermans.

Om te illustreren hoe mededinging werkt in de EU, haalt Osinga de 'Kip van Morgen' aan. De voorloper van de Autoriteit Consument en Markt stak daar in 2015 een stokje voor. Die oordeelde dat de afspraken die ketenpartners wilden maken om de pluimveeproductie te verduurzamen, per saldo nadelig zou uitpakken voor de consument.

Niet geregeld

Punt is volgens Osinga dat verduurzaming van de productie een prijs heeft. 'Dat publieke langetermijnbelang weegt vaak op tegen het verlies aan mededinging, maar de mededingingsautoriteit steekt daar vaak een stokje voor. Terwijl het via de vrije markt niet wordt geregeld.'

Daar komt bij dat de inkomenssteun steeds kleiner wordt. Een boer komt hierdoor steeds vaker klem te zitten met zijn verdienvermogen, zegt Osinga. Schaalvergroting was daarop vaak het antwoord, maar dat zit aan zijn grenzen.

Samenwerkingskansen

Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid biedt boeren de mogelijkheid samen te werken in producentenorganisaties (zoals de POV in de varkenshouderij) en andere ketenpartijen in interbrancheorganisaties zoals Avined en ZuivelNL. Osinga: 'Daar liggen kansen voor duurzame samenwerking.'

Een mogelijkheid om de publieke belangen af te wegen tegen het verlies aan mededinging noemt Osinga 'true pricing' of 'true value'. Een thema waar LTO zich al lang hard voor maakt. LTO stond tot nu toe vrij alleen in die discussie, maar daarin komt wat verandering.

Richtsnoeren

De EC moet uiterlijk 8 december 2023 richtsnoeren publiceren voor verticale en horizontale duurzaamheidsinitiatieven. Samen met de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging EU en de Rabobank wil LTO het thema duurzamere productieketens in Brussel agenderen.

Osinga: 'Om duurzamere consumptie mogelijk te maken, is het noodzakelijk dat meerdere lidstaten op dit thema gaan samenwerken. In de Europese mededinging moet duurzaamheid als publiek belang beter worden verankerd.'