Duinboeren zijn uit nood en actie ontstaan

Uit nood en actie ontstaan, staat er in de jubileumbrochure. Begin jaren negentig kregen agrarische ondernemers tussen Waalwijk, Den Bosch, Loon op Zand, Udenhout, Tilburg en Kaatsheuvel te horen dat het gebied zou worden ontwikkeld tot Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. Voor een aantal bezorgde boeren in het gebied was dit aanleiding om zich te verenigen in Stichting Overlegplatform Duinboeren, ofwel de Duinboeren.

De steeds veranderende omstandigheden in de markt door wetgeving en op maatschappelijk vlak eisten toen ook al van agrarische ondernemers dat ze voortdurend alert waren op deze ontwikkelingen.

Proactieve houding

In plaats van de hakken in het zand zetten, namen de Duinboeren een proactieve houding aan en zochten ze de samenwerking op met gebiedspartners, zoals gemeenten, provincie, waterschappen, Rabobank, Natuurmonumenten en Brabants Landschap.

'We hebben toen veel pionierswerk gedaan', zegt voormalig voorzitter Christian Vermeer in de brochure. 'We werden door instanties in heel Nederland gezien als een goed georganiseerde club boeren die een proces had doorgemaakt van bewustwording en openstonden voor allerlei projecten.'

Drie pilots

Er lopen nu drie pilots voor vrijwillige 'groene' kavelruil, zodat er huiskavels worden versterkt en de natuur erop vooruitgaat. Daarnaast is verbreding voor veel agrarische ondernemers in het Duinboerengebied een beproefde overlevingsstrategie gebleken, omdat zij niet kunnen uitbreiden of intensiveren.

Zorglandbouw, verblijfsrecreatie, boerderijverkoop en excursies zijn slechts enkele voorbeelden. De producenten van streekproducten wisselen elkaars producten uit en delen kennis en ervaring.

Bodemkwaliteit verbeterd

Daarnaast hebben ruim 45 veehouders in samenwerking met het Louis Bolk Instituut in drie jaar tijd de bodemkwaliteit structureel weten te verbeteren, doordat ze het organischestofgehalte in hun graslanden hebben verhoogd. Samen met CLM en DLV Plant is er in het project 'Schoon Water voor Brabant' gewerkt aan de reductie van de belasting van gewasbeschermingsmiddelen op het grondwater.

Net als begin jaren negentig worden de Duinboeren nu ook weer geconfronteerd met een uitdaging. Het voortbestaan van hun bedrijven, en daarmee het landschappelijke karakter van het gebied, staat onder druk door oplopende grondprijzen, beperkte bedrijfsopvolging en de lage marges van hun verdienmodel.

Goed georganiseerd

'Het verschil is dat de Duinboeren nu goed zijn georganiseerd en veel ervaring hebben met het omgaan met veranderingen', zegt Frederiek van Lienen. Volgens de directeur van Gebiedsonderneming Duinboeren & Maatschappij willen de Duinboeren hun toekomststrategie nog nadrukkelijker verbinden aan de kwaliteit van het hun gebied.

'De stedeling vraagt niet alleen om hoogwaardige producten, maar heeft ook behoefte aan een mooi landschap en recreatie. En er zijn steeds meer maatschappelijke vraagstukken waar we gezamenlijk invulling aan kunnen geven. Belangrijk is dat we dit koppelen aan een verdienmodel voor de Duinboeren.'

Acht gebiedspartners

Van Lienen werd vier jaar geleden als adviseur op het gebied van duurzaam ondernemen door de provincie gevraagd om een gebiedsplan voor de Duinboeren te schrijven. Om te voorkomen dat het plan vervolgens in de la verdween, is de Gebiedsonderneming Duinboeren & Maatschappij opgericht die samen met acht gebiedspartners werkt aan de uitvoering ervan.

'Hierbij komt het aloude adagium van de Duinboeren weer om de hoek kijken: je kunt beter samenwerken dan elkaar tegenwerken.'

Brabants Duingoed

Dit jaar zijn de Duinboeren gestart met Brabants Duingoed, het kwaliteitslabel van de Duinboeren. Iedereen kan lid worden van Brabants Duingoed. Op deze manier willen de boeren mensen en lokale bedrijven betrekken bij het boerenleven en het buitengebied.

'Met Brabants Duingoed willen we mensen bewust maken van hun omgeving en het feit dat boeren de hoeder zijn van het landschap', licht Van Lienen toe. 'Als mensen onze producten kopen en gebruikmaken van onze diensten, behouden we deze mooie streek voor ons allemaal.'

Duinzuivel

Onder Brabants Duingoed valt ook de coöperatie Duinzuivel. 'Door de melk van de koeien in dit gebied te verkopen aan de lokale burgers, kunnen zij bijdragen aan het behoud van koeien in de wei en het verduurzamen van onze bedrijven', zegt Vermeer.