'Combinatie zorg en bioteelt voelt goed'

Op het Bloemendaalse Landgoed Dennenheuvel was tot juli 2014 klooster Euphrasia van de congregatie van de Zusters van de Goede Herder gevestigd. Bij hun vertrek wilden de zusters graag dat hun identiteit en gedachtegoed zichtbaar zouden blijven.

Dat is gebeurd in de vorm van De Ark Haarlem, onderdeel van de internationale Arkfederatie. Deze is genoemd naar de Ark van Noach en in 1964 in het Franse Trosly gestart door de Canadees Jean Vanier, die op 7 mei 2019 op 90-jarige leeftijd is overleden.

Arkgemeenschappen

In Arkgemeenschappen, waarvan er inmiddels 135 zijn in veertig landen (de tweede Nederlandse is in Gouda), delen mensen met en zonder verstandelijke beperking hun leven. 'Een Ark in de buurt van Haarlem was een droom van mijn vrouw Ans van Keulen', zegt Stefan Fokkink.

'Na mijn studie tropische landbouw in Wageningen hebben we jarenlang in Kenia gewoond, waar we ook kennis hebben gemaakt met de Arkbeweging. We hebben in Kenia samen met kwetsbare mensen een gemeenschapsproject opgezet', vertelt de zorgboer.

'Sommige deelnemers hadden een verstandelijke beperking en we merkten dat zij veel meer bezig zijn met zijn, in plaats van met doen. Dat vonden we heel waardevol. Toen we in 2006 terugkwamen uit Afrika, wilden we graag in dezelfde lijn verder gaan.'

Droom voortzetten

Nadat Van Keulen in Trosly op retraite was geweest, kwam de ruimte op landgoed Dennenheuvel vrij. Dat bood het echtpaar de kans om samen met een groep gelijkgestemden in Bloemendaal hun plannen te verwezenlijken. Van Keulen kreeg echter darmkanker, waaraan zij in 2015 op 49-jarige leeftijd overleed. De rest van de groep zet haar droom nu voort.

'In onze haastige maatschappij vallen steeds meer mensen buiten de boot, terwijl ze enorm waardevol zijn', zegt Fokkink. 'Mensen met een verstandelijke beperking kunnen ons terugbrengen naar onze kernwaarden. Dat wil zeggen: aandacht hebben voor elkaar en minder haasten. Zij laten zien wat echt belangrijk is.'

Tachtig woningen

Het in totaal 14 hectare grote landgoed bestaat uit een kapel, een stukje bos, een werkplaats en een tuinderij. Daarnaast komen er tachtig woningen, waaronder Arkhuis Pelletier. De komende maanden komen daar vijf mensen met een verstandelijke beperking wonen.

In de werkplaats kunnen mensen met een verstandelijke beperking jam maken, bloemen of kruiden drogen, planten kweken, tekenen of schilderen, iets van hout maken, met muziek bezig zijn en in de toekomst ook kaarten en kaarsen maken.

Fokkink bestiert Tuinderij De Ark, een combinatie van zelfoogsttuin, ontmoetingsplek en zorgtuinderij, waar deelnemers met een verstandelijke beperking zichzelf kunnen ontplooien. De tuin van 0,7 hectare, met biologisch geteelde groenten, kruiden en bloemen, heeft inmiddels meer dan zestig oogstdeelnemers. Zij kunnen voor 235 euro per jaar een abonnement afsluiten voor een heel seizoen, dat van april tot november loopt.

Verbonden met het land

Deelnemers beslissen mee over de keuze van de gewassen en mogen wekelijks vijf groenten oogsten. 'Zo raken ze verbonden met het land en leven ze met de seizoenen mee', zegt de tuinder. 'Onze deelnemers voelen zich enorm gewaardeerd als anderen zeggen hoe lekker de sla is die zij geplant hebben.'

De zorgtuinderij is aangesloten bij Stichting Landzijde en voldoet aan de kwaliteitseisen van Federatie Landbouw & Zorg. Deelnemers kunnen op de tuin zaaien, wieden, schoffelen of klanten helpen die komen oogsten. In het bos kunnen ze onder meer hout zagen en takken versnipperen.

De tuin is in 2015 gestart en nog niet geheel in gebruik. Er zijn tot nu toe vier mensen die op maandag en vrijdag komen werken, maar Fokkink wil graag uitbreiden naar meer deelnemers die ook op andere dagen komen.

Vrijwilligers

Op de tuin werken wekelijks tussen de tien en vijftien vrijwilligers, die vaak ook een zorgvraag hebben vanwege burn-outklachten, werkloosheid of privéproblemen. 'Door met de aarde bezig te zijn, maak je je hoofd leeg. Dat werkt helend', zegt de zorgboer.

'We vinden het heel belangrijk om daarnaast gezamenlijk koffie te drinken met iets lekkers erbij en tussen de middag samen te lunchen met zelfgemaakte soep. Dat is een heel natuurlijke manier om elkaar te ontmoeten en met elkaar te praten.'

In de toekomst hoopt Fokkink dat nog meer oogstdeelnemers een abonnement zullen nemen. Voor dit jaar mikt hij op tachtig. 'De tuin is in de basis geworden zoals we hem hadden bedacht', zegt hij. 'We hebben er een plaats van kunnen maken waar mensen samenkomen en aandacht voor elkaar hebben. De combinatie van biologische teelt en zorg voelt goed.'