Alles draait om licht in Winterlichtkas

De komkommerplanten die kort na kerst in de Winterlichtkas zijn geplant, zijn inmiddels gegroeid tot een hoogte van 1,5 meter. De eerste bloeiers zijn er al, maar het is de bedoeling om pas vanaf de achtste oksel de bloempjes te laten doorgroeien tot volwaardige vruchten. De komende maanden moet blijken of de Winterlichtkas daadwerkelijk meer productie oplevert, zoals van het project wordt verwacht.

'Het doel is meer productie te behalen doordat meer natuurlijk licht voor de plant beschikbaar komt. Dat zal vervolgens ook tot lagere energiekosten leiden', verklaart projectleider Frank Kempkes van Wageningen UR Glastuinbouw Techniek.

Kas als Energiebron

De huidige komkommerteelt is de tweede proefteelt in de Winterlichtkas bij het Innovatie- en Demonstratiecentrum van Wageningen UR Glastuinbouw in Bleiswijk, als onderdeel van Kas als Energiebron. Voor de teelt wordt momenteel getest met een nieuw concept komkommerteelt, geheel afgestemd op de winterperiode.

'De planten zijn van een ras dat relatief klein blad aanmaakt. De plukpaden zijn met 1,75 meter breder dan normaal, zodat de planten meer zonlicht onderscheppen', vertelt Kempkes. Ook de bouwrichting van de kas draagt bij aan meer licht op de plant. De kas staat in oost-westrichting, zodat zon gelijkmatig tegen het gewas schijnt en er niet te veel licht in het pad verdwijnt.

Lichttransmissie

De 500 vierkante meter grote demonstratiekas is zodanig gebouwd dat de lichttransmissie (lichtopbrengst) in de kas 10 procent groter is dan in een normale kas. De onderzoekers gaan uit van de vuistregel dat 10 procent meer licht ook 10 procent meer productie oplevert.

In deze kas is speciaal diffuus glas met de naam SmartGlass gebruikt, dat net als ander diffuus glas zorgt voor een betere lichtspreiding in de kas en contrasten wegneemt. 'Dit glas is wel beter lichtdoorlatend dan ander diffuus glas. Het is als het ware ontspiegeld. We hebben dankbaar gebruikgemaakt van technieken uit de zonnepanelenindustrie', licht Kempkes toe.

Geen druppels

Verder is het gebruikte glas hydrofiel, wat betekent dat er geen condensdruppels op ontstaan. Want uit onderzoek blijkt dat druppels ook een deel van het zonlicht reflecteren. Het nieuwe glas is zo gefabriceerd dat er een condensfilm ontstaat, een dun laagje dat het licht juist beter doorlaat. 'Eigenlijk is er pas recent aandacht gekomen voor het effect dat water op het dek heeft op de lichttransmissie', weet Kempkes.

Ook is de hele constructie van de demonstratiekas voorzien van een extra witte poedercoating met een verhoogde reflectiegraad. Dat geldt voor de palen, de goten, de tralies, de opdrukkers en de glasroeden.

Scherminstallatie

Voor de scherminstallatie is een nieuw soort doek gebruik dat meer licht doorlaat. Bovendien is het scherm niet horizontaal, maar parallel aan de dekruiten gemonteerd. 'Dat is op het laatste moment nog besloten. Het voordeel is dat de hoek van inval van het directe zonlicht daarmee gunstiger is.'

Tijdens het ontwerpen zijn er nog meer innovaties overwogen, vertelt Kempkes. 'Zoals andere dekvormen, een zaagtandvorm en gebogen ruiten. Maar het Venlodek bleek toch het beste als haalbare constructie. We zijn uitgekomen op een kapbreedte van 5,6 meter onder een helling van 22 graden en ruiten van 3,2 meter.'

Innovaties

Het concept Winterlichtkas moet innovaties aanjagen. Kempkes verwacht dat er onderdelen van zullen doorsijpelen naar de praktijk, maar niet het hele concept. 'Het gaat om de spin-off.' De demonstratiekas is in september 2016 opgeleverd als onderdeel van Kas als Energiebron.

De Winterlichtkas is een samenwerkingsproject van Wageningen UR BU Glastuinbouw, Bom Group, Glascom Tuinbouw, Ludvig Svensson en Bayer Cropscience. Het project is medegefinancierd door het programma Kas als Energiebron, het innovatie- en actieprogramma van LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Economische Zaken.