Geitensector scherp door samenwerking

De geitensector is uit het dal van de Q-koorts van 2009 omhooggeklommen. De afzet in Nederland profiteert van de bewuste en trendy levensstijl, waar een steeds grotere groep Nederlanders voor kiest.
De export in de melkgeitenhouderij is belangrijker dan de binnenlandse markt. Het grootste deel van de geitenmelk gaat naar het buitenland; bewerkt of onbewerkt. De vraag uit Noord-Europa en Azië neemt toe. Hierbij speelt het positieve imago van de Nederlandse geitensector een grote rol.
Het succes van de Nederlandse geitensector is volgens ABN Amro te danken aan de professionaliteit. In een rapport uit juni 2015 over de geitenzuivelketen schrijven directeur agrarische bedrijven Pierre Berntsen en sectoranalist agrarisch en food Martijn Leguijt. 'De kwaliteit van Nederlandse melk staat op een hoog niveau en het vakmanschap is sterk ontwikkeld. De omvang van Nederlandse bedrijven is groot en de productiviteit is hoog.'
Een ander belangrijk kenmerk van de Nederlandse markt is het grote aantal verwerkers van geitenmelk. De concurrentie is groot. Dat maakt dat verwerkers op de toppen van hun kunnen moeten presteren. 'De verwaarding van geitenzuivel is sterk verbeterd en de kwetsbaarheid is verminderd door verbreding van het productenpallet en afzetmarkten.'

Platform

Na de opheffing van het Productschap Zuivel in 2011 viel er een gat, vertelt voorzitter Jeannette van de Ven van LTO-vakgroep Melkgeitenhouderij. 'Het productschap zamelde geld in om onderzoek te doen naar bijvoorbeeld paratbc en uiergezondheid, en om promotie te verzorgen. Het zou zonde zijn om dat kwijt te raken.'
LTO en de Nederlandse GeitenZuivel Organisatie (NGZO) besloten daarom in 2014 tot een samenwerking in het Platform Melkgeitenhouderij.
'Doel is de keten te verduurzamen en toekomstbestendig te maken. Alle partijen wilden ook investeren in verduurzaming. Daarom is de Duurzame GeitenZuivel Keten opgezet. Daardoor hoeft niet iedereen apart het wiel uit te vinden. Onderzoek betalen we samen. Samenwerking met verwerkers en boeren is belangrijk. Die les hebben we geleerd tijdens de Q-koortscrisis', vertelt Van de Ven.
Vorig jaar is een uitvoeringsagenda opgesteld met een hele reeks actiepunten, zoals verbeteren van marktinformatie, diergezondheid en het verlagen van mineralenuitstoot. In november 2015 werd Karin van der Toorn aangesteld als programmaleider Duurzame GeitenZuivel Keten. Van der Toorn: 'Ik ben begonnen met gesprekken met alle NGZO-leden. Daaruit bleek dat diergezondheid boven aan het prioriteitenlijstje staat.'
Volgens Van der Toorn weet de sector dat daar een bedreiging ligt. 'Het imago van geitenhouderij is nu goed en dat willen we zo houden. We hebben gemerkt dat dat zo om kan slaan.'
Dat besef leeft ook bij Van de Ven. 'Sinds de Q-koortsuitbraken zijn we er alert op dat we onderdeel zijn van de keten. De bedrijfsvoering houdt niet op als de melk van het erf af is. Het is voor de boer van belang dat er een goed product komt en dat het imago goed blijft.'
Een andere bedreiging is de groei van de sector. 'Angst voor een te snelle groei is er zeker, maar we zitten nu eenmaal in een vrijemarkteconomie. Wel wordt uitbreiding beperkt door strenge regels voor bouwvergunningen. Ook zien we de omschakeling van varkens of koeien naar geiten. In België zijn veel starters. Als die melk Nederland binnenkomt, zullen we dat snel merken in de prijs.'
Voorzichtige groei is ook bij de Duurzame GeitenZuivel Keten een speerpunt, vertelt Van der Toorn. 'Om te voorkomen dat de sector stuk groeit, moeten we ervoor zorgen dat de groei zorgvuldig gebeurt. Onze producten moeten hun waarde behouden.' Vorig jaar gaf de Europese Commissie Hollandse geitenkaas een beschermde status. De kaas mag alleen worden gemaakt met melk uit Nederland.

Positief

Ondanks deze bedreigingen zijn zowel LTO als NGZO als ABN Amro positief over de toekomst van de geitensector. Van der Toorn: 'We hebben een mooi product en groei is mogelijk. De professionalisering van de sector gaat uitstekend. Als we het imago goed houden, gaan we een mooie toekomst tegemoet. De prijzen zullen niet zo hoog blijven als nu, maar ik denk dat we een goede markt houden.'
Van de Ven: 'Een voordeel is dat veel geitenhouders een neventak hebben, zoals recreatie, zorg of verkoop aan huis. Dat maakt de bedrijven laagdrempelig en het imago beter. Daarbij komt dat we nu geitenhouders van de eerste generatie hebben. Ze zijn goed opgeleid, zich bewust van het belang van maatschappelijk draagvlak en zien kansen. Ze zitten in elk geval niet te slapen.'