'Het gebied betaalt een pittige tol'

Vanaf de Oostveenseweg bij Schipluiden kijk je zo op de verdiepte tunnelbak van de nieuwe A4 die Delft en Schiedam met elkaar verbindt. Verkeer zoeft onder de brug door.
Zo'n 10 meter hoger lijkt het boerenleven aan weerszijden ongestoord verder te gaan. Links in het perceel naast de tunnelbak grazen schapen. Rechts op nog geen 50 meter afstand ligt het melkveebedrijf van Gertjan Hooijmans, die bezig is met het bouwen van een nieuwe schuur.
De verlengde A4 doorkruist het boerenlandschap van Midden-Delfland ongenaakbaar. 'Het is niet alleen maar halleluja. Ze hadden beloofd dat we niks zouden zien, horen, voelen of ruiken van die snelweg, maar de werkelijkheid is anders', stelt de agrariër die tevens medevoorzitter is van LTO Noord Delflands Groen. 'Al was de zandstraat die hier veertig jaar heeft gelegen ook geen fraai gezicht.'
In de jaren zestig kwamen de eerste plannen voor het doortrekken van de A4 op tafel. Oud-melkveehouder Jan van den Berg weet het nog goed. Ook hij zat met zijn bedrijf in het aangewezen gebied.
'Door de weg ben ik in die tijd een behoorlijk deel van mijn land kwijtgeraakt. Ik denk dat de geplande weg wel 15 tot 20 procent van de boerenbedrijven hier de kop heeft gekost. Het gebied heeft een pittige tol moeten betalen.'
De compensatie werd vormgegeven in het convenant 'Integrale Ontwikkeling tussen Delft en Schiedam' (IODS). Voor het project 'Groen ondernemen' werd 15 miljoen euro uitgetrokken.
Het project moest het landschap open en groen houden met de boer als spil. Hij is nodig om het landschap in stand te houden, maar hij moet ook een goede boterham weten te verdienen. Daaruit ontstonden twee deelprojecten: 'Grondinstrument' en 'Duurzaam Boer Blijven'.
Een grondinstrument werd opgezet omdat de hoge grondprijzen ervoor zorgden dat grond niet makkelijk te verkrijgen was en de partijen toch wilden dat de beschikbare grond naar de boeren ging.
Vanuit 'Duurzaam Boer Blijven' ontstonden verschillende studiegroepen die zich bezig gingen houden met onderwerpen als kringlooplandbouw, kortere ketens en biologische landbouw. Meteen bij de start meldden dertig van de zestig boeren in Midden-Delfland zich aan. Tevens werd er een studiegroep gestart voor jonge boeren en ook daarvoor was de animo groot.
'Qua bedrijfsopvolging wijken wij niet af van het landelijk gemiddelde', zegt Hooijmans. 'Dat geeft vertrouwen in de agrarische toekomst van Midden-Delfland en daar willen we graag in investeren.'
'Groen ondernemen' loopt nu vijf jaar, maar wat de deelprojecten concreet hebben opgeleverd, is nog lastig te zeggen. Een project als 'Grondinstrument' is moeilijk meetbaar. Kavelruil kost tijd en er is net een reconstructie achter de rug. Wel is er 24 hectare glastuinbouw gesaneerd, waarbij oude kassen hebben plaatsgemaakt voor weiland. De uitdaging is nu die hectares ook bij de boeren terecht te laten komen.
'Duurzaam Boer Blijven' is inmiddels een echt programma, waarbij boeren op het eigen bedrijf wel degelijk al resultaten zien. 'Met kringlooplandbouw kunnen de deelnemers nu goed uit de voeten en geld verdienen op het eigen bedrijf', stelt Hooijmans 'Zo hebben velen flink de krachtvoerhoeveelheden en daarmee de voerkosten kunnen reduceren zonder in te hoeven leveren op productie.'
De nieuwe subsidieaanvraag voor de termijn 2016-2020 ligt inmiddels bij provincie Zuid-Holland. 'Die subsidie moet je niet zien als steun. Het is een stimulering voor boeren om stappen te nemen. Dus mocht die subsidie ooit wegvallen, dan blijven we zeker overeind.'

Waardering

Uiteindelijk zou de landbouw in Midden-Delfland een sector moeten zijn die zijn legitimiteit in stand weet te houden, maar ook de kracht heeft om een flinke melkproductie te realiseren, vinden beiden. 'Boeren worden in Midden-Delfland gewaardeerd. Die maatschappelijke waardering zorgt voor toekomstperspectief', zegt Van den Berg.
'Het zou mooi zijn als we zowel grote als kleine boeren kunnen behouden', voegt Hooijmans eraan toe. 'We hebben elkaar hier nodig.'