Noorden wil duurzaamste sector

Ruim honderd boeren kwamen maandag af op de startbijeenkomst Versnellingsagenda Melkveehouderij Noord-Nederland in het provinciehuis van Assen. Het ging om een initiatief van LTO Noord, BoerenNatuur, Royal FrieslandCampina (RFC), de natuur- en milieufederaties, provincies, Agrifirm en de agrarische jongeren kontakten.
Een van de belangrijkste doelen uit de Versnellingsagenda Melkveehouderij is dat in ieder geval een kwart van de melkveehouders in Noord-Nederland over vijf jaar voldoet aan het gemiddelde van de 25 procent beste bedrijven in Noord-Nederland in 2013. Het gaat dan vooral om het terugdringen van de emissies van fosfaat, stikstof en ammoniak.
Redenen voor de versnellingsagenda: de vraag naar zuivel neemt toe, er is meer aandacht voor het produceren van zuivel en Noord-Nederland heeft de ambitie om koploper te zijn. Provincies Groningen, Friesland en Drenthe hebben meerdere malen nadrukkelijk aangegeven dat er ruimte is voor de melkveehouderij in Noord-Nederland, mits ze duurzaam en grondgebonden is.
Of de melkveehouderij die ruimte ook wordt gegund is de vraag, stelt Alex Datema, die namens BoerenNatuur in de Stuurgroep Versnellingsagenda zit. 'Daar moeten we goed naar kijken. De conclusie kan ook zijn dat we qua ruimte aan onze max zitten', aldus Datema.
Volgens Datema kijken boeren nog te weinig naar wat de maatschappij en afnemers willen. 'Veel melkveehouders kiezen nog te klakkeloos voor het groeimodel. Er worden vooral veel rekenmodellen ontwikkeld hoeveel koeien erbij kunnen zonder dat we ons afvragen of dat de juiste weg is. De kracht van de versnellingsagenda is dat de melkveehouders ook aan tafel meepraten.'
Die afnemers (RFC) en maatschappij (Centrum voor Landbouw en Milieu), maar ook de overheid (ministerie van Economische Zaken) staken maandag niet onder stoelen of banken dat de randvoorwaarden waaraan de melkveehouders moeten voldoen om hun product te leveren steeds scherper worden.

Geen gesprekspartner

'Zonder duurzaamheid zijn wij geen gesprekspartner. We worden niet eens uitgenodigd door multinationals als Unilever, Nestlé en Heinz. Het is een voorwaarde voor het opzetten van een strategische leveranciersrelatie. Unilever weet heel goed hoe je een boerenbedrijf runt', waarschuwde Henri Bisschop van RFC de boeren. De zuivelcoöperatie haalt 40 procent van de omzet, die vorig jaar op 11,3 miljard euro lag, uit de industriële verkoop via haar business-to-businessafnemers.
'Iedereen kent het trucje van flink onderhandelen of het klassieke dozen schuiven. Daar zit niet zo veel meerwaarde in. We moeten de hele keten goed inrichten van de FrieslandCampina-koe tot het uiteindelijk product.'
Directeur dierlijke agroketens Henri Kool van het ministerie van Economische Zaken stipte heel even de dossiers als Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) en het mestdossier aan. 'De uitgangspositie van de Nederlandse zuivelsector is krachtig, met de koe in de wei als uithangbord, de Dairy Valley. Maar het leven op een kluitje in de dichtbevolkte Delta heeft ook een keerzijde', betoogde de topambtenaar.
'We willen de laatste milieuruimte opsouperen.' Dat heeft volgens Kool ingewikkeld beleid als PAS en het mestdossier tot gevolg. 'Het is de uitdaging van de sector om de verbinding te houden met de menselijke maat. Daar moeten we samen uitkomen en niet met waterige compromissen komen.'
De aaibaarheid van de zuivelsector loopt een groot risico, betoogde directeur Gijs Kuneman van het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) als de burger steeds minder koeien in de wei ziet. 'Voorkom dat je bio-industrie wordt.' De consument zal een scherper onderscheid willen tussen de verschillende soorten melk. 'Melk blijft niet langer wit.'
Melkveehouder Thom Miedema uit Blessum vond de uitspraken van Kuneman teleurstellend. 'Wij willen samen - markt, overheid en samenleving - zoeken naar mogelijkheden voor een duurzamere melkveehouderij, maar CLM zegt nu: 'Boeren, jullie moeten het doen.''