‘Vaste rijpaden geeft gezondere planten’

Anne-Marie RopsBiologisch en gangbaar. Als geen ander kan Kramer de verschillen aangeven tussen deze vormen van telen als het gaat om de bodem en het bodemleven.
‘De bodem leeft veel meer in de biologische teelt’, zegt Kramer. ‘Zo heb ik veel meer meeuwen achter de machines aan in de biologische teelt. Bio-telers zijn constant bezig de bodem te verbeteren. Schimmels, bacteriën en regenwormen doen hun werk. We hebben bijvoorbeeld geen last van schadelijke aaltjes. En ik kan na forse regen bij de biologische teelt twee tot drie dagen eerder het land op dan bij de gangbare.’
Kramer werkt sinds 2011 met het systeem van vaste rijpaden en bedden. Een jaar eerder gingen zijn buren, biologische telers Wridzer Bakker en zoon Jan Willem, al over op dit systeem. ‘We werken nauw samen. Je trekt naar elkaar toe als je met hetzelfde systeem werkt’, vertelt Kramer. ‘Onze trekkers en machines gebruiken we allemaal gezamenlijk.’
De trekkers en machines van de beide bedrijven zijn gebouwd op 3,20 meter breedte. Via de vaste rijpaden worden alle bewerkingen van de grond uitgevoerd. Behalve de oogst van aardappels en wortelen, daarvoor worden nog de oude rooiers gebruikt. ‘Maar ook daar denken we erover na om rooiers te kunnen ombouwen op 3,20 meter’, aldus Kramer.

Kort draaien

Bij het ombouwen van trekkers werd gekozen voor het doormidden snijden van de as van de trekker. Zo wilden de ondernemers bereiken dat de trekker zo kort mogelijk kon draaien en zo sterk mogelijk werd. Landbouwmechanisatiebedrijf Geertsema bouwde de trekkers om.
Over het rijpadensysteem heeft Kramer niets dan lof. ‘Met elkaar zien wij de bodem veranderen’, vertelt de enthousiaste teler. ‘De grond is losser, we zien de kleine drains die de wormen maken. Daardoor zijn de gewassen egaler, het groeit gewoon anders. Plekken met structuurbederf hebben we niet.’ Ook is de plant gezonder. ‘Er zijn minder ziektes. Als een plant gezond is, dan is die ook minder vatbaar voor ziektes. Maar ook andere factoren dragen daaraan bij. Zo ploegen we al jaren niet meer en brengen we vaste stalmest op het land.’
In de winter brengt Kramer vaste stalmest op de bevroren grond. In het voorjaar volgt een bewerking van 8 tot 10 centimeter diep, met een schijveneg of een grote ganzenvoet die alles los snijdt. Door de minimale grondbewerking hebben de gewassen op de vaste bedden volgens Kramer ook minder mest nodig.
‘We zijn gezakt in mestaanvoer, omdat de gewassen te rijk werden, te weelderig loof gaven. Met minder mest blijft de productkwaliteit goed. Daarin spelen ook de groenbemesters een rol. De stikstof komt over het gehele jaar vrij, door een goed werkend bodemleven.’
Een bijzonder onderzoek dat de proefboerderij vier jaar uitvoert met Wageningen UR en telersvereniging Biowad is Planty Organic. Doel is een gesloten systeem te creëren dat volledig op een eigen mineralenvoorziening draait, zonder de externe toevoer van (dierlijke) meststoffen. Aanleiding voor dit onderzoek is de aanvoer van biologische mest, dat mogelijk een probleem wordt in de toekomst.
Kramer teelt op 5 hectare in een 1 op 6-bouwplan grasklaver, zomertarwe met veldbonen, haver, pootaardappelen, pompoen en winterpeen. De grasklaver wordt gemaaid en vers uitgestrooid of ingekuild voor volgend jaar. Er wordt geen fosfaat, kali en stikstof aangevoerd.
Kramer: ‘Stikstof hoeft geen probleem te zijn, maar kan het een probleem worden dat er geen fosfaat en kali wordt toegevoegd? Er zit zoveel in de bodem, we kunnen wel honderd jaar vooruit. Maar gaan we dan de grond niet uitmergelen? Door verschillende groenbemesters te gebruiken proberen we kali en fosfaat los te maken uit de bodem. Maar we zitten pas in het vierde jaar. We hebben meer jaren nodig voor dit onderzoek.’