'Edelhert is gek op Parel-aardappel'

'Hier hoef ik niet meer te rooien. Wat een bende hebben ze ervan gemaakt.' Diana Versteeg wijst naar haar aardappelveld.
'De edelherten gaan met hun gewei door de grond om de aardappelen naar boven te halen. Vooral op aardappelen van het ras Parel zijn ze verzot, al vernielen ze meer dan ze opvreten. De rijen met een ander ras laten ze grotendeels met rust.'
Diana heeft samen met haar man Arend een melkveebedrijf op de Veluwe in Uddel. Als neventak telen ze enkele hectares lelies voor een bollenbedrijf. De teelt en verkoop van consumptieaardappelen is ook een neventak. Dit jaar is door de activiteit van de edelherten zo'n 95 procent van de aardappelopbrengst verloren gegaan, schat Diana.
Maar daar blijft het niet bij. Ook in de lelies, maïs en op het grasland zorgen de herten voor financiële schade.
In de lelies ontstaat de schade net als in de aardappelen vooral door schuren en wroeten met het gewei. 'Onze contractgever stelt ons aansprakelijk voor opbrengstderving.'
Ook het lopen van de grote viervoeters door het gewas veroorzaakt schade. 'Een koppel edelherten kun je vergelijken met een koppel pinken.'
Op de snijmaïspercelen vernielen de herten het gewas als ze op zoek gaan naar sappige maïskolven. Vraatschade is er ook op de graspercelen. 'Ze komen vaak in groepen van vijftien tot twintig dieren. Pas als je gaat maaien, zie je wat je mist.'
Volgens Diana is schade door edelherten vooral iets van de laatste paar jaar. Ze weet ook wat de oorzaak is: de fors gegroeide populatie edelherten. 'De normale edelhertenstand voor dit deel van de Veluwe is ongeveer 250 dieren. Momenteel zijn het er minstens 700. Tot voor een paar jaar zag je ze bij ons nauwelijks. Nu zoeken ze voedsel in een groter gebied.'
Arend en Diana doen wat ze kunnen om de herten van hun grond te houden. 'We hangen onder meer slingers op, en het vullen en ophangen van nylons met mensenhaar schrikt ze af. Dat is ook het geval als je een gedragen overall op het land hangt voor je naar bed gaan. Wat we ook doen is wat vaker een rondje over het land rijden.'
Ondanks forse inspanningen komen edelherten vaker en meer op hun percelen. 'Het lijkt ook wel of ze hun schuwheid verliezen. We zien ze regelmatig overdag gewoon uit het bos komen.'
De ondernemers proberen hun schade te verhalen bij het Faunafonds, maar stellen vast dat daar allerlei haken en ogen aan zitten. 'Bij iedere melding die je doet, moet je bijvoorbeeld al 300 euro betalen. Daar komt bij dat je bij het Faunafonds alleen terechtkunt voor financiële schade. Emotionele schade is er ook. Ik poot geen piepers om ze vervolgens door de herten te laten opvreten.'
De beste manier om schade door edelherten te voorkomen zou het afrasteren van alle agrarische percelen zijn. 'Bij edelherten is een veel drastischer aanpak nodig. Die houd je alleen met een hek van minstens 2 meter hoog buiten je bedrijf. In ons geval zou het op die manier uitrasteren van ons bedrijf een investering van een paar ton vergen. Dat kan niet uit. Bovendien staat het bestemmingsplan zo'n afrastering niet toe.'
Met jagers van de lokale Wildbeheereenheid (WBE) heeft Diana regelmatig contact. 'De jagers zijn van goede wil. En als we bellen, komen ze snel. Ze hebben dit jaar ook een vergunning voor nachtafschot. Dat wil zeggen dat ze 's nachts vanaf de akker op edelherten mogen schieten als die overlast komen veroorzaken. Dat helpt wel wat, maar de totale schade blijft groot.'
Volgens de melkveehouder ligt de oorzaak van de huidige problemen in het verleden. 'Bij het beheer van de edelhertenpopulatie zijn fouten gemaakt. Het lijkt erop dat liefhebbers bij het tellen van de herten bewust een oogje hebben dichtgeknepen.'

Faunapassage

Arend en Diana Versteeg vrezen voor de komst van Faunapassage Maanschoten. De bouw begint in 2016. 'De faunapassage verbindt ons deel van de Veluwe met het gebied ten zuiden van de A1. We vrezen dat het gevolg zal zijn dat we nog meer edelherten op bezoek zullen krijgen. Ons gebied is voor de herten veel aantrekkelijker door de combinatie van bos en agrarische percelen. Zeg nou zelf: jij gaat toch ook het liefst naar de plek waar je het lekkerst kunt eten?'