Aanpak IBR en BVD vergt lange adem

Belangrijke reden om te beginnen met een verplichte route is dat landen als Duitsland en België hard op weg zijn om IBR- en BVD-vrij te worden. Een verschil daarbij is dat onze buurlanden de aanpak voor IBR en BVD scheiden. Op zich is dat een logische keuze. Het betreft immers verschillende ziektes. Bovendien werkt de Europese Unie met statussen voor IBR en is het vrij worden van BVD weer anders gecertificeerd.
Duitsland en België hebben voor de bestrijding van IBR inmiddels status 9 bereikt. Dat is de op een na hoogste status en houdt in dat alle runderen vrij zijn van IBR, maar nog wel afweerstoffen van een markervaccin bij zich mogen dragen. Enkele Duitse deelstaten zijn al verder en bereikten status 10, waarbij ook geen afweerstoffen zijn aangetroffen.
Voor BVD startten de Duitsers in 2011 met verplichte bestrijding. Dat betekent dat rundveehouders alle kalveren op de ziekte moeten testen door weefsel af te nemen uit het oor. Dit gebeurt tijdens het inbrengen van oormerken met een speciale tang. Dit weefsel moet binnen zes maanden na de geboorte worden onderzocht op sporen van BVD.
Die ‘zesmaandenregel’ is een belangrijk verschil met België, waar het verplichte bestrijdingsprogramma begin dit jaar is gestart. Daar moeten kalveren direct na de geboorte worden getest. In België krijgt de veehouder na aanmelding van een kalf na de geboorte een envelop toegestuurd met laboratoriumstickers. Hij moet het oorweefsel in de envelop opsturen en via de stickers kan hij aangeven bij welk lab de hij de onderzoeken wil laten doen.
In België mogen BVD-dragers het bedrijf niet verlaten. In Duitsland is dat anders. Daar mogen dragers nog wel voor export worden verkocht. Bijvoorbeeld naar Nederland, waar nu nog geen importstop geldt voor BVD-virus dragende en IBR-positief geteste dieren. Als blijkt dat een kalf drager is, dan wordt dat in Duitsland onmiddellijk geruimd of verkocht.
In België mag het kalf alleen nog maar naar het slachthuis of Rendac. Het tijdstip wanneer het kalf wordt afgevoerd, bepaalt de veehouder zelf. In de tussentijd vormen deze dieren een risico voor verspreiding van het virus naar stalgenoten. Na een positieve test bij een jong kalf volgt een verplichte test van de moeder. Als de moeder geen drager blijkt, krijgt zij het predicaat onverdacht.
Zowel de Duitse als de Belgische aanpak lijkt vruchten af te werpen. In België begon de campagne relatief kort geleden. In de eerste helft van dit jaar zijn 2.130 dragers gedetecteerd op 981 bedrijven. Werden er in 2011 in Duitsland nog 24.000 dragers gevonden op circa 8.000 bedrijven, in 2014 was dat aantal gedaald naar minder dan 3.000 dragers op ruim 1.100 bedrijven. Dat is slechts 0,7 procent van het totaal.
Daar staat tegenover dat er in Duitsland een forse en heftige uitbraak van het BVD type 2-virus in 2012 en 2013 was. Door de import van kalveren werden ook veel Nederlandse bedrijven hiermee geconfronteerd.
Hoogleraar diergezondheid en BVD-specialist Klaus Doll van de Universiteit van Giessen wijt de heftigheid van de recente BVD type 2-uitbraken en -verspreiding mede aan de verplichte aanpak en de afgenomen intensiteit van vaccineren.

Antistoffen

Het verplichte programma is positief, stelt Doll, maar legt ook een zwakte bloot, namelijk dat steeds minder dieren zelf antistoffen aanmaken. Ze zijn dus gevoeliger voor het BVD-virus op het moment dat ze daarmee in aanraking komen.
Vaccinatie kan daartegen helpen, maar daar zijn veel Duitse rundveehouders mee opgehouden. Enerzijds omdat ze BVD minder als een gevaar zien, anderzijds omdat de subsidies op het vaccin veelal zijn stopgezet. In enkele regio’s worden de kosten voor de vaccins nog wel door de deelstaat vergoed. Dat geldt onder andere in Noordrijn-Westfalen en Hessen.
Uit de heftigheid van de uitbraken en het feit dat veehouders snel afstappen van vaccineren als het virus minder voorkomt, concludeert Doll: ‘Het duurt langer dan verwacht om als land vrij te worden van BVD.’