Bank te veel macht in bijzonder beheer

Arno de SnooDe banken kregen het flink voor hun kiezen tijdens het gesprek. Een recent rapport van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) bracht aan het licht dat banken veel te weinig communiceren met hun klanten.
‘Het is cruciaal dat banken tijdig risico’s signaleren bij ondernemers’, zegt Harman Korte van de AFM. ‘Banken moeten een mogelijke overdracht naar bijzonder beheer eerder aankondigen en de redenen beter onderbouwen.’
De kritiek van de AFM is mild vergeleken bij ervaringen uit de praktijk. ‘Als een ondernemer in bijzonder beheer terecht komt mag de bank alles. En doet dat ook’, zegt onafhankelijke deskundige in bijzonder beheer Folkert Fennema. ‘De financierings- en algemene voorwaarden van banken moeten worden aangepast. Die zijn bij alle banken hetzelfde. Dat is eigenlijk een kartel en de voorwaarden gaan te ver. Daar kan politiek iets aan doen.’
Fennema, die bedrijven in bijzonder beheer begeleidt, merkt dat er subtiel druk op ondernemers wordt gelegd. ‘Banken zeggen: als u dit doet, dan zijn wij mild voor u in het vervolgtraject. Wat kan je dan als ondernemer doen?’

Geen gesprekspartner

Ook vanuit de brancheorganisaties klinken kritische geluiden. ‘Sinds 2008 zijn de banken geen natuurlijke gesprekspartner meer voor bedrijven’, stelt Hans Biesheuvel van de Ondernemend Nederland (ONL), de organisatie die het MKB in Nederland vertegenwoordigd.
Hij stelt dat ondernemers hun bank niet meer op durven zoeken bij tegenslagen. ‘De banken zijn te veel in zichzelf gekeerd de laatste jaren. De bank kent de klant niet meer. Terwijl een goed contact met de klanten juist het beste risicobeheer is.’
Voormalig bankier Michiel Werkman stelde dat de bank van klantbankieren naar systeembankieren is overgeschakeld. ‘Er is minder sectorale kennis aanwezig en minder persoonlijk contact.’
In de glastuinbouw zit tussen de 25 en 30 procent van de bedrijven in bijzonder beheer, zei Nico van Ruiten van LTO Glaskracht Nederland. Hij legde in het gesprek de nadruk op de extra kosten, willekeur en onzekerheid die ondernemers in Bijzonder Beheer ervaren.
Van Ruiten stelde ook dat ondernemers die in bijzonder beheer in een kwetsbare situatie zitten. ‘Banken moeten daarom juist goed communiceren met hun klanten. Een eenzijdige benadering werkt niet.’
De Rabobank zegt verantwoordelijkheid te nemen. ‘10 jaar geleden hebben we ondernemers aangemoedigd geld te lenen. Ik geef toe dat dat niet goed is gegaan’, zegt Rien Nagel, lid van de Raad van Bestuur. ‘Bank en maatschappij zijn daar beide schuldig aan.’
Nagel stelt dat bedrijven die zich onrechtvaardig behandeld voelen, aan de bel moeten trekken. ‘De ondernemers moeten desnoods naar de directie van de bank stappen als het mis gaat.’

Extra kosten

De AFM stelt in haar rapport dat in ongeveer de helft van de gevallen extra kosten, zoals renteopslagen, werden opgelegd. Volgens de deskundigen duwen die extra kosten, zoals vaste vergoedingen omdat een bedrijf in bijzonder beheer zit, een ondernemer nog verder over de rand. Zij roepen de banken meer te kijken naar de mogelijkheden voor een herstelplannen.
Banken zijn gericht op het mijden van risico, zeggen de deskundigen. Dat is mede omdat de internationale regels voor banken zijn aangescherpt. De experts en brancheorganisaties riepen daarom de politici op geen extra regels voor banken te maken. ‘Daardoor is het ook moeilijker geworden voor ondernemers om geld te lenen.’
Wel zou er een loket moeten komen waar bedrijven die zich onrechtvaardig behandeld voelen, zich kunnen melden. Het onafhankelijke Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid) wordt daarvoor genoemd.