‘Boerengeluid mag niet verstommen’

Dat is ook de ervaring van Willemien Koning-Hoeve. De melkveehouder staat vijfde op de lijst van het CDA in Noord-Holland. ‘Het kost heel veel tijd en je moet wel bereid zijn dit werk met volle overtuiging te doen. Daarnaast kom je niet zomaar op de verkiezingslijst. Je kan je wel aanmelden, maar uiteindelijk besluiten een vertrouwenscommissie, in mijn geval van het CDA, en de leden of jij op die lijst komt en op welke plek.’
Jaco Kastelein, melkveehouder in het Groene Hart en nummer 10 op de lijst van het CDA in Zuid-Holland, beaamt dat. ‘Statenlid zijn is ingewikkeld. Behalve dat het lastig is om op een verkiesbare plek op zo’n lijst te komen, is het niet eenvoudig een bestuursfunctie in te passen in je bedrijf. Agrarische bedrijven worden groter en je interesse moet breder zijn dan alleen de agrarische sector.’
Het aantal agrariërs in de westelijke Staten is dan ook op één hand te tellen. Zorgelijk, vinden de westelijke LTO Noord-bestuurders (zie kader), want de provinciale invloed op de agrarische sector is groot. Denk aan onderwerpen als ruimtelijke ordening, kavelruil en verkeersontsluiting.
‘Er kan niet over het Groene Hart beslist worden zonder inspraak vanuit dat Groene Hart’, stelt Kastelein. ‘Het praktische boerenverstand wordt daar gemist. Werkbezoeken kunnen het geluid wel deels overbrengen, maar de sector moet zelf ook in de Staten zitten.’
Voor agrariër Henk van der Wind was dat reden om zich naast zijn lijsttrekkerschap voor het waterschap Vallei en Veluwe kandidaat te stellen voor de SGP in de provincie Utrecht. ‘Er heerst veel onwetendheid onder niet-agrarische Statenleden. Daarom moeten wij in die Staten zitten. Het is ontzettend belangrijk dat het agrarisch geluid vertolkt blijft.’
Het is ook de hoofddrijfveer van Willemien Koning-Hoeve. ‘Het provinciaal beleid heeft zoveel invloed op de agrarische sector. Denk aan de PAS, aan de structuurvisie, aan knelpunten in het landbouwverkeer. Dat wil ik goed in de gaten blijven houden de komende jaren.’
Het agrarische geluid wordt alleen maar belangrijker en mag dan ook zeker niet minder worden, stelt Arie Verhorst, provinciaal voorzitter van LTO Noord Zuid-Holland. ‘Ook de stedeling gebruikt het platteland, en het zijn de boeren en tuinders die dat platteland op orde houden. Een gezond en goed platteland is in het belang van die stedeling.’
Melkveehouder Rona Uitentuis, nummer 16 voor de VVD in Noord-Holland, onderstreept dat. ‘Het effect van de kloof tussen stad en platteland wordt steeds ingrijpender, omdat de provincie meer bevoegdheden krijgt. Daarnaast zie je dat de stedeling steeds vaker wil weten waar zijn voedsel vandaan komt. De verbinding wordt dus steeds belangrijker, dus ook het agrarische geluid.’

Samen optrekken

De politieke kleur lijkt er niet meer toe te doen nu dat geluid bedreigd wordt. Samen optrekken om de agrarische belangen kenbaar te maken is een veelgehoorde wens onder de kandidaat-Statenleden. ‘Boeren in de Staten zouden elkaar vaker moeten opzoeken, los van politieke kleur. Dan bereik je meer en sta je sterker’, aldus Uitentuis.
‘Dat is een oplossing om het agrarische geluid niet te laten verstommen’, stelt ook Teus van Oosterom, veehouder en Statenlid voor het CDA in provincie Utrecht. ‘Wij zouden bijvoorbeeld best samen kunnen optrekken met de ChristenUnie en de SGP. Er staat veel te gebeuren. Denk aan het Akkoord van Utrecht. Daar willen we de vinger aan de pols houden. Daarnaast zie ik het als mijn rol om agrarische kennis bij andere Statenleden over te brengen. De agrarische sector is nu eenmaal de economische basis van ons buitengebied.’
De SGP heeft zelfs een agrarische klankbordgroep opgericht om kennis te kunnen verspreiden. ‘Op deze manier kunnen we onze belangen breder kenbaar maken’, stelt Van der Wind.
Samenwerken vindt ook voorzitter LTO Noord Noord-Holland, Nico Verduin, van groot belang. Hij hamert op het belang van boeren binnen de provincie. ‘Zij kunnen het ware verhaal vertellen. In de vorige collegeperiode dwong bijvoorbeeld Cornelis van Diest (CDA) veel respect af, ook bij andere partijen, omdat hij het echte boerengeluid vertolkte. Daarom is het voor ons van belang dat er een paar stevige afgevaardigden uit de sector in de Staten zitten.’

Verstand van de sector

Toch merken de twee andere provinciaal LTO Noord-voorzitters dat ook niet-agrarische Statenleden voor het belang van de sector kunnen opkomen. ‘Mensen die al langer meelopen hebben een grotere agrarische kennis en kunnen onze belangen dan ook vertolken’, zegt Verhorst.
‘Er zitten in Utrecht absoluut mensen tussen die verstand hebben van de sector. Met een aantal partijen zijn we het weliswaar niet eens, maar ze luisteren wel en weten waarover ze praten’, voegt Van Donselaar eraan toe.
Mensen meenemen in je betoog en overtuigen is ook Joop Kohne’s uitdaging. De agrariër heeft zich als zittend Statenlid voor de VVD in Noord-Holland weer kandidaat (nummer 38) gesteld. ‘Daardoor kan je een hoop winnen. En niet alleen in discussies. Ook achter de schermen is het belangrijk om je mede-Statenleden mee te nemen, letterlijk het land in. Dan weten ze waar ze over praten.’
Ilse Zaal, kandidaat (2) voor D66 in Noord-Holland, komt zelf niet uit de agrarische sector, maar vindt dat je als Statenlid gewoonweg allrounder moet zijn. ‘Het feit dat je niet uit de sector komt betekent niet dat je daar niet naar luistert. Als Statenlid moet je van meerdere zaken verstand hebben. Daarbij kan je ook heel goed gebruikmaken van de kennis in het veld.’

Rol kiezer

Toch is het niet alleen het agrarisch Statenlid dat het verschil kan maken. De kiezers hebben het laatste woord, maar lijken hun aandeel te onderschatten. Vier jaar geleden was de opkomst 56 procent.
‘Sommige mensen mopperen het hele jaar door, maar de verkiezingsdag is de enige dag in de vier jaar dat de burger evenveel te zeggen heeft als de gedeputeerde en de Commissaris van de Koning’, stelt Van Oosterom. Collega-melkveehouder Kastelein voegt daaraan toe: ‘Als jij niet stemt, dan neemt iemand anders uit de stad jouw plek in.’