Waterefficiëntie door bemesting

‘Door de klimaatverandering krijgen we te maken met hogere temperaturen bij gelijkblijvende neerslag’, zegt landbouwkundige Hans-Peter König van meststoffenleverancier K+S. De verdamping gaat door de hogere temperaturen omhoog. König verwacht ook dat in droge periodes meer scheuren in bodems ontstaan. Planten kunnen daarom niet meer de hele bodem gebruiken om hun water te halen.
Uit langjarig onderzoek dat PPO in Nederland en diverse Duitse universiteiten waaronder Göttingen in opdracht van K+S doen, blijkt dat de efficiëntie van water beter is bij een voldoende hoge voorziening met de elementen kalium en magnesium. ‘Door kalium is er meer water beschikbaar en zijn opbrengsten hoger’, zegt König. ‘Maar hoe kan dat?’
König stelt de vraag zelf, maar weet niet precies welke factoren daar nu het belangrijkste voor zijn. Waarschijnlijk is het een combinatie van mechanismen die de betere efficiëntie veroorzaakt, zowel in de plant als in de bodem.

waterbuffer

‘Uit oud onderzoek bleek al dat voldoende kalium goed voor de waterbuffer is. Het kan liggen aan de toename van organische stof die beter water bindt of aan de zoute eigenschappen. Na toediening van kalium onder laboratoriumomstandigheden neemt het waterbergend vermogen van de bodem toe.’
König zegt dat de agregaatstabiliteit toeneemt bij betere kalivoorziening. ‘Als er kalium gegeven is, kost het meer kracht om de grond samen te persen.’ Een goede structuur draagt bij aan het waterbergend vermogen. Bij de bovenstaande verklaringen kijkt König naar de bodem, maar het kan ook aan de plant liggen.
In het vatenstelsel van de plant, in de bovengrondse en ondergrondse delen, dragen kalium en magnesium bij aan het transport van stoffen. ‘Dat gaat in twee richtingen’, zegt König. ‘Je ziet het bijvoorbeeld aan suiker in het blad. De concentratie is hoog in een goed van kalium en magnesium voorziene plant, maar nog hoger als er gebrek is aan die elementen. Het transport naar beneden is dan slecht.’
Proeven laten zien dat bij zowel goede magnesium- als kaliumvoorziening de wortels beter ontwikkelen. Een plant met een goed en groot wortelstelsel kan meer gebruik maken van de bodemvochtvoorraad. Suikerbieten die ruim voorzien zijn van kalium blijven in hun wortelgroei gedurende het hele seizoen voor op planten die geen extra kalium krijgen.

Droog jaar

Het is te verwachten dat een betere voorziening met kalium en magnesium vooral in een droog jaar te merken is. In 2013 viel in mei en juni ruim water. Daarna werd het pas droog. Ook in dat jaar bleken kalium en magnesium bij te dragen aan betere droogtetolerantie. Het aardappelgewas in het onderzoek kon met 129 liter water een kilo knollen produceren tegen 144 liter bij de controlebehandeling.
König denkt dat het belang van die efficiëntie alleen maar toe zal nemen. Het past binnen de toekomstvisie om met minder mest en middelen meer voedsel te produceren én het maakt de gewassen minder gevoelig voor schommelingen in neerslag en temperatuur.