Op zoek naar het regionale vliegwiel

Regionaal voedsel wordt veel genoemd als kans voor vernieuwing van het voedselsysteem. Maar boeren en tuinders zijn hun regio vaak al lang ontgroeid. Ze produceren immers grotendeels voor een wereldmarkt. Toch wordt die regionaal georganiseerde afzetmarkt steeds interessanter. De vraag is alleen: hoe haak je erop in?

Op+zoek+naar+het+regionale+vliegwiel
© Twan Wiermans

Joost de la CourtOp een symposium over regionale voedselstrategie van CAH Vilentum waarschuwde docent/onderzoeker Willieanne van der Heijden nog maar eens: regionale voedselketens zijn in opkomst, maar samen vormen ze een onoverzichtelijk allegaartje van initiatieven. Naast boeren en tuinders zelf zijn er burgerinitiatieven, bemoeien coöperaties en het onderwijs zich ermee en verwordt de productie van lokaal voedsel zelfs tot kunstproject (tostifabriek). ‘Maar wat nu precies regionaal is en wat niet, daar is men nog niet uit.’ Willen boeren en tuinders hierop inspelen, dan zullen ze dus grotendeels zelf hun weg moeten zoeken.
Tegelijk bieden die regionale voedselprojecten interessante mogelijkheden om de productieketen te verkorten en dus uitzicht op grotere marges voor primaire producenten. ‘Die keten moet dan wel een ketting worden waarbij de consument centraal staat.’
Van der Heijden schetste nog eens waarom de consument in toenemende mate weer herkenbaar voedsel wil kopen. Zaken als vervreemding van de herkomst, terug naar de menselijke maat, de invloed van voedselschandalen en de trend van terug naar de natuur spelen allemaal mee. ‘Duurzame regionale economie richt je in op voedsel. Dat is goed voor de werkgelegenheid en het vergroot de sociale samenhang.’

Missie

Drees Peter van den Bosch van intermediair Willem en Drees schetste zijn missie heel eenvoudig: het eten uit de buurt makkelijker beschikbaar maken. ‘Het moet onderdeel worden van het normale voedselsysteem. Mensen hebben door globalisering steeds minder grip op voor hen wezenlijke zaken. Als je lokaal geproduceerd voedsel van een herkenbare herkomst aanbiedt, geeft dat overzicht.’
Zijn initiatief biedt lokale boeren ook toegang tot landelijke spelers. De Jumbo-supermarkten kopen via Willem en Drees groenten en fruit in. Het vergt wel strategisch denken, waarschuwde Van den Bosch. ‘Ken je eigen rol, weet wat je te bieden hebt en voor wie, en denk na over hoe je de keten indeelt.’
Regionale voedselproductie en -afzet biedt boeren en tuinders zeker perspectieven, stelt ook docent/onderzoeker Ron Methorst van CAH Vilentum. ‘Het kan interessant zijn voor ondernemers die kampen met een dalend inkomen. Maar om het realiteit te laten worden zullen ze dat perspectief moeten omzetten in concrete activiteiten.’
Een goed begin is volgens Van den Bosch je eigen herkenbaarheid vergroten als nu nog anonieme producent. Dat vergt kennis van marketing en communicatie, iets wat je overigens ook kunt inkopen. Het is een diepte-investering die zich niet direct in meeropbrengst vertaalt.
Bedrijven die zich willen richten op regionale afzet zullen veelal een slag moeten maken van grootschalig produceren met lage marges naar kleinschalig met grotere marges. GertJan Jansen van het ‘Hof van Twello’ heeft een economisch model ontwikkeld dat die kleinschaligheid voorop stelt. Hij koos voor het ‘meente’-beheermodel zoals dat vroeger ook op de meenten werd toegepast. Boeren kregen meentegrond in gebruik van de eigenaar in ruil voor diensten als weg- en landschapsonderhoud.

Grond en arbeid

Ook in het model van Jansen worden grond en arbeid gedeeld. Meer dan veertig mensen werken er inmiddels aan mee. Consumenten kunnen producten telen op de grond van het bedrijf, houden de helft van de productie en krijgen de helft van de opbrengst van hun overige producten die in de boerderijwinkel worden verkocht. Naast de grond levert Jansen de kennis van de biologische teelt die wordt toegepast, en ook compost en mest. Het creëert volgens hem een win-winsituatie.
‘Je krijgt wat, maar je moet er als deelnemer wel wat voor doen’, zegt Jansen. ‘Gezamenlijk produceren de deelnemers nu een groot deel van de groenten en kruiden die in de winkel worden verkocht. Bijkomend voordeel is dat deze biologisch geteelde producten veel goedkoper zijn dan gebruikelijk in de ecosector. Van het meentemodel profiteren dus ook de mensen die geen tijd hebben om een moestuin te onderhouden.’
Het lokale organisatiemodel past Hof van Twello inmiddels tevens toe op landschapsonderhoud, educatie, kennis, bouw en financiering.

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Vrijdag
    14° / 7°
    70 %
  • Zaterdag
    15° / 7°
    70 %
  • Zondag
    15° / 5°
    20 %
Meer weer