Draagvlak is nodig voor bewegingsruimte in fruitteeltsector

Bij het opstellen van de omgevingsvisie voor gemeente Weert dreigde een teeltverbod voor lelies. Daarvoor werd een motie aangenomen. 'Vanuit de sector is toen actie ondernomen en het besluit is uiteindelijk teruggedraaid', vertelde voorzitter Hester Maij van de Koninklijke Algemeene Vereniging voor Bloembollencultuur (KAVB).

Net als advocaat en mediator Van Weverwijk sprak Maij voor een zaal vol fruittelers in Wageningen. Daar gingen zij in op het thema van de Kennisdag: 'Vizier naar buiten'. De sprekers wezen op de bijeenkomst vooral op de impact van de nieuwe Omgevingswet.

'We zijn samen met LTO Nederland met de gemeenteraad van Weert gaan praten. Met een inhoudelijk en feitelijk verhaal hebben we uitgelegd waar telers mee bezig zijn. Dankzij deze transparantie hebben we het angstbeeld dat is gecreëerd rond de lelieteelt kunnen wegnemen. De grootste partij in de gemeenteraad besloot om haar steun aan de motie in te trekken.'

Hoewel de lelieteelt vaak onder een vergrootglas ligt, stelt Maij dat de uitdagingen voor de bollen- en fruitteeltsector veelal gelijk zijn. 'Onze sector staat op dit moment vol in de wind, maar het is wel belangrijk dat we elkaar vinden als sectoren', benadrukt ze.

Toekomst Bollenvak

'Om niet altijd in de verdediging te hoeven gaan als het gaat om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, hebben wij het initiatief genomen voor de ketenambitie Toekomst Bollenvak. Daarin wordt ingegaan op de uitdagingen van telen nabij woonwijken en natuurgebieden. Het is belangrijk om zelf de regie te houden', geeft Maij aan.

Van Weverwijk ziet ook de invloeden van de veranderende maatschappelijke verhoudingen op de fruitteeltsector. Zij omschrijft het als een maatschappij die meer bescherming vraagt en telers die ruimte willen om te kunnen ondernemen. 'Deze nieuwe werkelijkheid vraagt van telers dat ze naast het produceren van fruit ook meer nog hun rol in de regio oppakken.'

De nieuwe Omgevingswet die begin 2024 van kracht werd, combineert volgens Van Weverwijk 26 eerdere wetten rond bijvoorbeeld bouwen, milieu, natuur, waterbeheer, geluid en duurzaamheid. Doel is om te komen tot regels die eenvoudiger zijn, snellere besluitvorming, meer ruimte voor initiatieven en aanzet tot samenwerking.

Meer discussie

'Het moet een balans zijn tussen voldoende bescherming bieden aan de omgeving en onredelijke beperkingen voor agrarische bedrijven voorkomen. De Omgevingswet zou regelgeving moeten versimpelen, maar in de praktijk blijkt juist dat er juridisch meer discussie ontstaat', licht de advocaat toe.

Als voorbeeld van juridische onduidelijkheid noemt Van Weverwijk de spuitvrije zones van 50 meter nabij woningbouw en recreatiegebieden. Zij legt uit dat dit een vuistregel is die niet wettelijk is vastgelegd. 'Concreet betekent het dat afwijken van deze spuitvrije zone mogelijk is, als dat goed kan worden onderbouwd. Telers moeten daarvoor overleggen met de gemeente en zorgen dat hun omgeving vertrouwen heeft in de bedrijfsvoering.'

Het is het idee dat je het vizier als ondernemer naar buiten richt voor draagvlak en meer ruimte voor de eigen bedrijfsvoering, stelt Van Weverwijk. Haar advies aan de fruittelers: 'Volg wat in jouw omgeving gebeurt. Ga vaker een kop koffie drinken met de buren. Laat zien wat je doet. Zoek contact met de gemeente en zorg dat je bent vertegenwoordigd in gebiedsprocessen.'

Routekaart opstellen

De aanbevelingen van Maij sluiten daarop aan. In het proces om te komen tot omgevingsvisies en uiteindelijk omgevingsplannen, heeft de KAVB voor bollentelers een routekaart opgesteld met de momenten waarop invloed kan worden uitgeoefend op de besluitvorming.

'Het is belangrijk om daar op tijd mee te beginnen. Bij het opstellen van omgevingsvisies moeten telers al weten wat eventuele consequenties zijn en daarop acteren als het nodig is. Als je wacht tot plannen definitief zijn, is het waarschijnlijk te laat', waarschuwt Maij.

Op een vraag van een fruitteler of niet juist ook bollentelers koffie moeten drinken met burgers, antwoordt de KAVB-voorzitter bevestigend. 'Dat is altijd goed; we adviseren leden om waar mogelijk het gesprek aan te gaan met hun omgeving. Dat is goed voor ons imago. We hebben een open houding naar iedereen en bekijken altijd of we ergens samen kunnen optrekken met organisaties die niet direct voorstander zijn van de bollenteelt.'