Glastuinbouw maakt stappen in datagedreven teelt

Het gaat snel met de digitalisering in de glastuinbouw. Dat was af te lezen aan de inhoud van de workshops tijdens het DigitaliseringsEvent op woensdag 24 september bij Delphy in Bleiswijk. Bij een vergelijkbare bijeenkomst ruim een jaar geleden werd vooral uitleg gegeven over wat je ermee kunt. Vorige week woensdag draaiden veel workshops om verfijning van toepassingen.

Inleider Klaas van Egmond van Delphy Digital sprak over de noodzakelijke aansluiting tussen techniek en wensen van telers. 'Er komen meer digitale mogelijkheden, met nieuwe sensoren, platforms, software en data. Maar steeds meer puzzelstukjes maken het ook complexer om de puzzel te leggen. Als kennisinstellingen willen wij bruggen slaan tussen de telers die hun uitdagingen goed kennen en anderzijds de techniekexperts.'

Wanneer die partijen twee niet goed samenkomen, bestaat volgens Van Egmond het risico dat een technologisch puzzelstukje een gadget blijft, in plaats van dat het een oplossing wordt.

Over hun nut van digitalisering is de manager van Delphy Digital duidelijk. 'Daarmee kun je alle opties in teeltmanagement doorrekenen om de teelt te optimaliseren. We hebben het nodig als we emissie- en fossielvrij willen telen. Maar ook omdat een nieuwe generatie telers opstaat. Een generatie met minder groene vingers, maar wel techniekgericht.'

Volgens Van Egmond heeft deze 'ChatGPT-generatie' de kans om op een even hoog of zelfs hoger niveau te telen. 'Maar dan hebben ze wel een goed fundament nodig, met techniek die aansluit op hun behoeften. De glastuinbouw staat met datagedreven telen voor haar eigen Moonshot-moment', zegt de Delphy-manager verwijzend naar het maanlandingsproject van de Amerikaanse regering in 1969.

'De gedachte daarachter was om een enorme uitdaging aan te pakken met behulp van technologische vernieuwing en een radicale oplossing', vervolgt Van Egmond. 'Voor ons is dat het realiseren van een autonome, fossielvrije teelt in de kas, binnen een winstgevend bedrijf. Met boerenverstand en de juiste puzzelstukjes kan de sector dat.'

De taal van getallen

Passend bij de boodschap van Van Egmond is de workshop 'Spreken getallen en planten dezelfde taal?'. Onderzoekers Anja Dieleman en Monique Bijlaard van Wageningen University & Research (WUR) stipten het belang van standaardisering aan, zowel in meetprotocollen als in de beschrijving van bijvoorbeeld gewassituaties en plantbeeld.

Zo zijn telers vanouds gewend te spreken in termen als een 'vegetatief gewas', of juist 'erg generatief'. Als deze groene kennis geobjectiveerd wordt in waarderende getallen, dan is die informatie veel beter te benutten in een digitale omgeving en uitwisselbaar in grotere verbanden. Bijvoorbeeld in een groot team van teeltmanagers, of tussen alle telers van dezelfde coöperatie.

'Voor datagedreven telen heb je vaste terminologie nodig. Ook observaties in de kas kan je omzetten naar data. Dan praat je allemaal dezelfde taal', aldus Dieleman. 'Met objectieve cijfers over de stand van het gewas kan je de situatie ook beter vergelijken met vorige jaren. Het op het oog beoordelen en de situatie op gevoel inschatten, dat moet je op den duur loslaten', vindt ze.

Proef in komkommers

Binnen het project Agros II werkt WUR aan een adviessysteem voor het combineren van datastromen waarmee op basis van objectieve criteria de juiste keuzes zijn te maken. Dit is op proef uitgewerkt in een komkommerteelt.

Dieleman: 'De teelt is autonoom aangestuurd met een teeltplan rond drie plantkarakteristieken: gerealiseerde bladafsplitsing, productie en vruchtgewicht. Op basis van de waarden van deze drie variabelen blijkt een teelt prima aan te sturen.' De onderzoekers probeerden zo de brij van te meten data in te dikken tot de meest essentiële plantkenmerken. 'Voor meer precisie moet je die wellicht frequenter meten, en op meer plaatsen. Sectorbrede meetprotocollen en één getallentaal, dat is het ideaal.'

Om met digitalisering gericht de teelt te sturen heb je een datagedreven teeltmanagement systeem nodig. Diverse tools worden binnen het Europese project QuantiFarm getest in de praktijk, met als doel de adaptatie van digitale techniek te versnellen. Namens de glastuinbouw is tomatenteler Sebastiaan Breugem van Breugem Horticulture deelnemer. Hij zocht een manier om zijn teelt meer proactief dan reactief aan te sturen, om dichter bij de ideale lijn te blijven

Breugem: 'We zijn in de laatste jaren een paar keer geswitcht van tomatenras. Dan moet je steeds opnieuw de ideale strategie in de vingers krijgen, met minimale inzet van energie en gewasbescherming. Dat is lastig. Bovendien zat veel kennis in het hoofd van een teeltmanager; digitale plantdata zijn daarentegen binnen de organisatie te delen.'

Inmiddels gebruikt Breugem QMS van Delphy en allerlei sensoren om data te verzamelen waarmee via een digitaal dashboard zijn teelt aangestuurd wordt. Behalve in periodes met extreem weer kan hij nu veel uit handen geven. Om genoeg representatieve data te verkrijgen, heeft hij gekozen voor extra meetplanten en telvelden in de kas. Breugem: 'Het systeem geeft rust, je kunt een groter oppervlak managen en meer proactief sturen. Het mooie is dat ook mensen zonder groene achtergrond ermee kunnen werken.'

Chatbot helpt ziektes herkennen en bestrijden

Koppert, specialist in biologische gewasbescherming, heeft een eigen variant op ChatGPT ontwikkeld. Daarmee kunnen telers chatten over de ziekten en plagen in hun gewas. Met deze Digital Assistant won het bedrijf vorig jaar de GreenTech Innovation & Concept Award. 'Koppert wil groeien, maar anders dan bij productie is opschalen van advies lastiger. Het betreft immers mensenwerk. Daarom hebben we besloten onze kennis en ons advies te vertalen naar kunstmatige intelligentie (AI) en een eigen chatbox te maken', vertelt ICT'er Gabriel van der Kruijk.

Zijn team heeft ChatGPT als uitgangspunt genomen en dit programma eerst geladen met kennis uit het eigen boek 'Kennen en herkennen van plagen'. Van der Kruijk: 'Maar AI is te gretig en geeft een te breed scala aan antwoorden. Het systeem heeft context nodig. Om naar maatwerk te gaan, kreeg de chatbox daarom de instructie mee om vragen te stellen over de situatie – het gewas, de locatie en het klimaat – en pas daarna advies te geven over de in te zetten gewasbescherming.'

Inmiddels is ook specifieke informatie over Koppert-producten en andere informatie toegevoegd. 'Denk aan context als regelgeving per land, eerder ingezette producten door de teler, eerdere plagen in de kas en de neveneffecten van onze producten', meldt de ICT'er.

Dat heeft een chatbox opgeleverd die ook informatie ophaalt uit de andere digitale systemen van Koppert, zoals het ordersysteem en informatie over chemische middelen die de vraagsteller heeft gebruikt. Begin oktober is de Digital Assistant nog uitgebreid met een direct besteloptie op basis van het gegeven advies.