Hoe meer databronnen, hoe betrouwbaarder informatie over koegezondheid

Steeds meer melkveehouders gebruiken een monitoringssysteem voor de gezondheidsbewaking van hun koeien. In Nederland leveren onder andere Lely, MSD Animal Health en Nedap systemen die met sensoren en camera's data verzamelen en op basis daarvan waarschuwingen geven. Die sensoren zitten in het oormerk, om de hals van de koe en/of aan de poot. Daarnaast levert de melkmachine of melkrobot data over de productie en geleidbaarheid van de melk.

Met alle data van monitoringssysteem SenseHub hebben onderzoekers van de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht gezien dat koeien al zes tot negen dagen voordat blauwtong zichtbaar is veranderingen in vreet- en herkauwgedrag laten zien. Dat maakt vroegtijdig ingrijpen mogelijk.

'Dat betekent niet dat de veehouder en dierenarts dan onmisbaar worden', stelt manager rundvee Marc van Straten van MSD Animal Health, producent van de SenseHub. 'We gaan niet op de stoel van de veehouder of dierenarts zitten.'

Het monitoringssysteem berekent op basis van de data een gezondheidsindex. Als die index op 85 of lager uitkomt, komt een koe op de attentielijst. 'De veehouder kan op basis van deze meldingen en zijn eigen inzicht en kennis snel handelen en waar nodig zijn dierenarts en/of adviseurs inschakelen. Voor een definitieve diagnose zal een dierenarts doorgaans aanvullend onderzoek uitvoeren', zegt Van Straten.

'Hoe meer gegevens er beschikbaar komen van het liefst meerdere bronnen, hoe beter de gezondheidsinformatie is die de veehouder krijgt', stelt de manager rundvee. 'Als het systeem steeds dezelfde afwijkingen ziet, dan kan de melkveehouder er soms van uitgaan dat het bijvoorbeeld mogelijk weer blauwtong is en op basis daarvan maatregelen nemen.'

Goede aanwijzing

Ook met SmartTags, het monitoringssysteem van Nedap, krijgt een veehouder niet de melding dat een koe een bepaalde ziekte of aandoening heeft, stelt marketingmanager Rudy Ebbekink van Nedap. 'Wel zijn er in tussentijd zoveel data beschikbaar dat je met behoorlijke waarschijnlijkheid in een aantal gevallen een goede aanwijzing krijgt.'

Dat geldt bijvoorbeeld voor ketose, ook wel slepende melkziekte genoemd. De eerste signalen hiervan zijn al in de droogstand merkbaar. Koeien die rond de geboorte of daarna slepende melkziekte vertonen, laten bij het vreten en herkauwen afwijkingen zien. Dat begint al zes tot zeven weken voor de geboorte van het kalf.

Attentielijst

Zowel de vreettijd als de herkauwtijd is gemiddeld twintig minuten per dag korter dan bij koeien die geen slepende melkziekte krijgen. 'Dit lijkt een kleine afwijking en is door een melkveehouder niet op te merken aan de droogstaande koe. Maar het verschil is gedurende de droogstand en ook daarna vrijwel voortdurend aanwezig. Dus het systeem zet zo'n koe dan op de attentielijst', licht Ebbekink toe.

'Op basis van de achterliggende data die de veehouder kan inzien, kan hij concluderen dat het waarschijnlijk ketose is en in overleg met de dierenarts en bijvoorbeeld voedingsadviseur maatregelen nemen', zegt de marketingmanager.

Urgentielijst

Bij Nedap krijgen melkveehouders een urgente attentielijst. Dat zijn koeien die ze dezelfde dag moeten checken. Daarnaast krijgen ze een 'te checken koeien'-lijst. Hierop komen koeien met bijvoorbeeld ketose, waarbij controle niet direct dezelfde dag hoeft. Maar wacht de veehouder te lang, dan komt die koe uiteindelijk ook op de urgente lijst.

Het systeem berekent telkens opnieuw een gezondheidsscore, zodat de veehouder steeds ziet of de gezondheid verbetert of verslechtert en of behandelingen werken.

Kunstmatige intelligentie

Voor de gezondheidsbewaking heeft Lely het Zeta-concept geïntroduceerd. Dat werkt met waarnemingen door camera's en kunstmatige intelligentie. Als eerste kan dit systeem het afkalfproces bewaken en de veehouder waarschuwen als het bijvoorbeeld te lang duurt.

De functionaliteit 'Gezondheid' in Lely Horizon biedt meerdere keren per uur nieuwe inzichten in de gezondheid van de koeien. Hiertoe combineert het systeem data verkregen van sensoren van diverse aanbieders met de data vanuit het melkproces met de Lely Astronaut. Samen geven die een duidelijk beeld van de gezondheid van een koe.

Bij afwijkende waarden kan een melkveehouder via Lely Horizon (eerder) besluiten de koe te separeren en eventueel door een dierenarts de koe te laten onderzoeken.

Klauw- of beenwerkprobleem

Nedap gebruikt de SmartSight-camera boven de terugloopgang van de melkstal of melkrobot. Die registreert hoe de koe loopt. Dat leidt tot een 'locomotiescore' en geeft een melding wanneer er mogelijk een klauw- of beenwerkprobleem is. De melkveehouder kan die koe dan inspecteren.

Samen met de informatie van het vreet- en herkauwgedrag en de melkproductie krijgen melkveehouders een compleet, betrouwbaar beeld van de koegezondheid. Zo kunnen ze zo goed mogelijk beoordelen of de koe een ziekte of aandoening heeft.