Weinig steun in Tweede Kamer voor maatwerkaanpak PAS-melders

De voorgestelde wetswijziging draagt het rijk en de provincies op om binnen een verlengde termijn – tot 1 maart 2028 – niet alleen te focussen op legalisatie van bestaande situaties, maar juist op een maatwerkaanpak voor PAS-melders. Deze aanpak moet boeren alternatieven bieden, zoals inzet op technische aanpassingen, innovatie, extensivering, omschakeling in bedrijfsvoering of verplaatsing van het bedrijf. Dit moet voorkomen dat boeren die niet kunnen legaliseren, gedwongen moeten stoppen of krimpen.

De kritiek van de Tweede Kamer is gericht op verschillende onderdelen op het wetsvoorstel. Zo maken partijen zich zorgen over het ontbreken van een geborgde stikstofreductie. 'Zonder borging kun je PAS-melders niet legaliseren', zegt Pieter Grinwis (ChristenUnie). 'Als je dat niet vastlegt, ben je stikstofemissie aan het reduceren, maar help je Nederland niet van het stikstofslot af en breng je de vergunningverlening niet op gang.'

Koerswijziging

Eline Vedder, behalve CDA-Kamerlid zelf PAS-melder, ziet een koerswijziging. 'Er wordt niet langer gesproken over legalisering, maar over zoeken van een oplossing. Het lijkt alsof PAS-melders zelf aan de slag moeten. Dat komt over als een verschuiving van een resultaatverplichting naar een inspanningsverplichting. Het verlengen van de termijn is een verlenging van de onzekerheid.'

Vedder en Grinwis hebben een amendement ingediend om het wetsvoorstel aan te passen om die borging op te nemen. Zonder deze amendementen steunen zij het voorstel niet.

Ook oppositiepartijen als GroenLinks-PvdA, SP en D66 wijzen het voorstel af. 'De wet krijgt van vriend en vijand kritiek', zegt Sandra Beckerman (SP). Daarmee doelt ze ook op de kritiek die de Raad van State en boerenorganisaties als LTO, Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en Agractie hebben gegeven op het wetsvoorstel. Ines Kostic (Partij voor de Dieren) kondigt aan een motie van wantrouwen in te dienen.

Mestoverschot

Ook Harm Holman van voormalig coalitiepartij NSC is kritisch. 'Ik wil geen maatwerk, de boeren willen geen maatwerk. In principe moet iedereen een vergunning kunnen krijgen', vindt hij. Holman ziet het mestoverschot als een belangrijke oorzaak van de problemen en wijst op de initiatiefwet voor grondgebondenheid die hij met Grinwis heeft ingediend. Als de minister ook met een pakket geborgde reductiemaatregelen komt, plaatst hij dit wetsvoorstel in een positiever daglicht.

Holman krijgt ook de vraag of hij kan terugblikken op deelname aan de coalitie. 'Ik vind het doodzonde dat we, met een samenstelling van de Tweede Kamer die nog nooit zo landbouwvriendelijk is geweest, de problemen niet opgelost hebben en voor de boeren heel weinig hebben gedaan', zegt hij. 'Hoe de samenwerking in de coalitie was? Eigenlijk moet ik zeggen dat we eigenlijk nooit echt goed hebben samengewerkt.' Hij stelt dat het landbouwbeleid toch vooral een dictaat van BBB was, wat leidt tot een botsing met BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas die dit bestrijdt.

De PVV, de andere voormalige coalitiegenoot en met 37 zetels belangrijk voor de meerderheid, voelt wel voor het wetsvoorstel. 'Verlenging biedt weer even rust voor boeren', zegt PVV-Kamerlid Jeanet Nijhof-Leeuw. Desondanks vindt ze het ook gek om te stemmen over dit voorstel zonder dat de bijbehorende maatregelen bekend zijn. De definitieve oplossing ligt voor haar overigens ergens anders. 'Voer een rekenkundige ondergrens in van 1 mol per hectare. Juridisch kan het. Dat lost het probleem voor 80 procent van de PAS-melders op.'

Ruimte voor maatwerk

Van der Plas verdedigt het voorstel van partijgenoot en demissionair landbouwminister Femke Wiersma. 'Dit is geen wondermiddel, maar geeft ruimte voor maatwerk tot 2028. Ruimte voor onder andere legaliseren, innoveren, verplaatsen, schadevergoeding en extensiveren. Het geeft handvatten om handhavingsverzoeken af te wijzen. Hoe kun je tegen dit voorstel zijn? PAS-melders staan aan de rand van de afgrond. Zonder dit voorstel vallen ze om.'

De enig overgebleven coalitiegenoot VVD van BBB wil de minister niet laten vallen. VVD-Kamerlid Wim Meulenkamp is positief over het voorstel. Hij vindt verlenging van de termijn een noodzakelijk kwaad, maar kan een wetswijziging niet los zien van andere geborgde stikstofmaatregelen die nog moeten komen van de ministeriële stikstofcommissie. 'Die zijn cruciaal voor het slagen van deze wet.' Meulenkamp betwijfelt of deze wet anders voldoende is om de handhavingsverzoeken aan het adres van PAS-melders af te wenden.

Juist over de effectiviteit van de maatregelen van de ministeriële commissie Economie en Natuurherstel bestaan twijfels. Een consortium van kennisinstellingen is uiterst kritisch op de plannen. Dat geeft de Tweede Kamerleden aan de kant van de oppositie weinig vertrouwen.

Het debat wordt op woensdag 10 september voortgezet met de reactie van Wiersma. De stemming over de wet en de amendementen vinden plaats na Prinsjesdag. Op die dag moeten ook de maatregelen bekend zijn waarmee het kabinet voor een geborgde stikstofreductie wil zorgen.