Kenniscentra vinden eerste stikstofplannen kabinet niet concreet genoeg

Dat concluderen de kennisinstituten Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Deltares en Wageningen University & Research. Zij hebben hun bevindingen in juli gepresenteerd aan de MCEN, in de volksmond de stikstofcommissie genoemd. Het kabinet had deze instellingen eerder gevraagd om te reflecteren op het toen voorliggende pakket van maatregelen. De bevindingen van de kenniscentra zijn openbaar gemaakt.

De plannen van de stikstofcommissie zorgen voor een daling van de stikstofdepositie, maar het consortium plaatst kritische kanttekeningen bij het pakket. Zo ontbreekt een duidelijke visie op landbouw en natuur, zoals keuzes over de omvang van de veehouderij en de opgave die met doelsturing moet worden behaald. Er wordt ook geen ruimtelijke keuze gemaakt voor locaties van intensievere en extensievere bedrijfsmodellen.

Doelsturing

Het pakket leunt op invoering van doelsturing, maar dit is nog niet uitgewerkt, schrijft het consortium van kenniscentra. Effecten zijn daardoor nog niet kwantificeerbaar en geborgd. Doelsturing heeft wel potentie, vinden de kenniscentra, maar strikte normen kunnen leiden tot hoge kosten voor boeren en beleidsfalen.

Krimp door (gedeeltelijke) bedrijfsbeëindiging past in een effectief pakket. De kennisinstellingen vinden de plannen goed die boeren helpen om te stoppen of waardoor ze minder vee kunnen houden. Maar ze vinden het onwaarschijnlijk dat genoeg boeren hieraan mee willen doen.

Tegelijkertijd waarschuwen de kenniscentra dat het effect van bedrijfsbeëindiging zorgt voor stagnatie na 2030 als de regelingen zijn afgerond. Zelfs als alle plannen precies gaan zoals gedacht, wordt het stikstofdoel in 2030 niet gehaald, vrezen ze.

Aanvullend pakket

Het PBL benadrukt dat de kenniscentra alleen het eerste deel van de plannen hebben beoordeeld. In Den Haag wordt gesproken over een aanvullend maatregelpakket dat nog naar de Tweede Kamer wordt gestuurd.

Demissionair landbouwminister Femke Wiersma meldt in een brief aan de Tweede Kamer dat de reflectie van het kennisconsortium wordt benut bij de voorbereiding van vervolgstappen door het kabinet. Ze verwacht de Tweede Kamer hierover in de tweede helft van september te informeren.

De reactie van de kenniscentra openbaar maken is gebeurd, nadat Wiersma tegen Het Financieele Dagblad had gezegd dat de instellingen de plannen goed vinden. Dat lag volgens het PBL genuanceerder. Daarom heeft het planbureau de bevindingen nu wel openbaar gemaakt.