Kabinet helpt PAS-melders met verdediging bij handhavingsverzoek

Veel provincies worden momenteel geconfronteerd met handhavingsverzoeken tegen Programma Aanpak Stikstof (PAS)-melders. Het Rijk wil, net als provincies, deze verzoeken gemotiveerd afwijzen. Dit kan volgens Wiersma door in een handhavingszaak inzichtelijk te maken dat er al inzet wordt gepleegd op natuurbehoud- en herstel en dat hierdoor handhaving van de PAS-melder onevenredig is.

Om dit te faciliteren, heeft het kabinet besloten om een tool te ontwikkelen waarmee het effect van natuurmaatregelen inzichtelijk wordt gemaakt. Dit besluit vergroot de mogelijkheden voor provincies om met behulp van, al dan niet tijdelijke, maatregelen te onderbouwen dat niet handhavend opgetreden hoeft te worden in het geval derde partijen een handhavingsverzoek indienen.

Maatregelen voor stikstofreductie

De afgelopen jaren heeft het Rijk meerdere maatregelen getroffen die leiden tot stikstofreductie, benadrukt Wiersma. Te denken valt aan de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijen (Lbv) en de maatregel gerichte aankoop (MGA-1). 'Deze depositiedaling kan als argument in handhavingszaken ingebracht worden om te laten zien dat handhaving niet evenredig is met het natuurbelang', schrijft de minister. Ook kunnen (tijdelijke) maatregelen die PAS-melders en/of provincies zelf treffen bijdragen aan de onderbouwing.

Dit geeft de PAS-melder en de provincies meer opties om maatregelen te treffen die kunnen worden meegewogen in de beoordeling van de handhavingsverzoeken, verwacht Wiersma. Om provincies bij te staan in het beoordelen van handhavingsverzoeken heeft het kabinet besloten om een natuurtool te ontwikkelen waarin de depositiedaling kan worden bijgehouden.

PAS-melders zijn pas echt geholpen wanneer zij een juridisch houdbare oplossing hebben voor hun situatie, vindt Wiersma. 'Binnen de Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel (MCEN) werk ik hier samen met betrokken partijen aan. Onder andere met het nieuwe vergunningsstelsel.'

Stikstofruimte

Groepen PAS-melders legaliseren door de emissie te verrekenen met emissie die elders wordt gestaakt, is niet waarschijnlijk. Wiersma schrijft dat het legaliseren van PAS-melders met stikstofruimte uit bronmaatregelen in het huidige stelsel lastig is. Dit stelsel schrijft voor dat de natuur eerst voldoende hersteld moet zijn, voordat de stikstofruimte voor PAS-melders kan worden ingezet. Aantonen dat de natuur voldoende is hersteld, is complex, stelt de minister.

'Voor een enkele PAS melder kan wellicht via de additionele ruimte uit bronmaatregelen een oplossing worden gevonden, maar voor het merendeel is legalisatie via die route de komende jaren, hoezeer ik dat ook betreur, niet mogelijk, schrijft Wiersma. ‘De reductie die daarvoor nodig is, is op korte termijn niet realiseerbaar. Ik ben ervan overtuigd dat het huidige vergunningssysteem niet meer houdbaar is.’

Wiersma verwacht dat een nieuw vergunningsstelsel en de wetenschappelijk onderbouwde rekenkundige ondergrens van 1 mol zal leiden tot een oplossing voor veel PAS-melders. Dit komt omdat het grootste deel van de PAS-melders een totale depositie beneden de rekenkundige ondergrens heeft en na invoering niet langer illegaal is. Een klein deel van de PAS-melders heeft een hogere depositie en voor hen wil de minister een andere oplossing zoeken.

Legalisatieverzoeken

Van de oorspronkelijke 3.637 PAS-melders zijn 2.557 legalisatieverzoeken ingediend. Van de 2.557 legalisatieverzoeken zijn inmiddels 1.762 verzoeken volledig beoordeeld. Het merendeel van de betrokken PAS-melders is hierover door het bevoegd gezag, vaak de provincie, geïnformeerd. 279 verzoeken zijn dubbel ingediend of inmiddels ingetrokken.

Van de 2.557 legalisatieverzoeken zijn 795 dossiers (nog) niet volledig beoordeeld. Provincies werken hier nog aan antwoord op de vraag of ze aan de criteria voldoen. Wiersma heeft de provincies verzocht hier prioriteit aan te geven en het verificatieproces zo snel mogelijk af te ronden.

Uit de cijfers rond de beoordeelde PAS-melders blijkt dat 398 meldingen niet voldoen niet aan de criteria van het legalisatieprogramma. 1.364 dossiers voldoen aan de criteria van het legalisatieprogramma en wachten op een oplossing. Voor 8 PAS-melders geldt dat er een onherroepelijke vergunning is verleend. Voor hen is de situatie opgelost.

Ongeveer 150 PAS-melders hadden eerder via intern salderen een oplossing gevonden, maar hebben nu als gevolg van de uitspraak van de Raad van State van december 2024 alsnog een vergunning nodig. De MCEN werkt hier nog aan.