Meer Salmonella enteritis bij mens en kip, meerdere factoren

Het jaarlijkse gemiddelde van 281 menselijke SE-gevallen tussen 2017 en 2019 is aanzienlijk gestegen, zo staat in het onderzoek dat is gepubliceerd in Eurosuveillance (onderaan dit artikel te downloaden). In 2023 werden 427 gevallen geregistreerd, gevolgd door 401 in 2024.

De eerste zes maanden van 2025 lieten met 209 gevallen ook een stijging zien, vergeleken met de 180 in dezelfde periode in 2024. Het jaarlijkse gemiddelde in de eerste zes maanden van 2017 tot en met 2019 was 104. Het werkelijke aantal SE-gevallen ligt waarschijnlijk veel hoger.

De stijging in menselijke gevallen wordt bevestigd door een toename van SE-positieve leghennenkoppels. In 2023 werden 74 positieve koppels gedetecteerd, in 2024 waren dit er 81 en in de eerste helft van dit jaar 50. Dit is aanzienlijk meer dan het jaarlijkse gemiddelde van 30 positieve koppels tussen 2018 en 2022 en duidt daarmee op een verhoging.

Een significant verband is waargenomen tussen het maandelijkse aantal SE-positieve leghennenkoppels en de gemelde SE-gevallen bij mensen. Daarbij voorspelde de besmetting van leghennen de menselijke gevallen met een vertraging van één tot zes maanden.

Vermalen eierschalen

In het verleden leken eierschalen in ogen van de onderzoekers de waarschijnlijke boosdoeners te zijn van een uitbraak onder leghennen in 2023. Die schalen zouden onvoldoende met hitte zijn behandeld voordat ze werden vermalen en toegevoegd aan pluimveevoer, stelt het RIVM. Dit leidde volgens deze instelling tot een wijdverspreide infectie in de leghennensector en vervolgens tot menselijke besmettingen door de consumptie van besmette eieren.

Meerdere factoren

Er is echter geen directe relatie bewezen tussen specifieke leghenbedrijven en patiënten. Bedrijven in de diervoederketen en de leghenbedrijven hebben maatregelen genomen. Door deze maatregelen bleek het aantal patiënten gelinkt aan de uitbraak te dalen. Helaas bleef de stijgende trend van besmettingen toch doorzetten wat duidt op een multifactoriële oorzaak.

Adviezen

Een team van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), dat speciaal rond dit thema is opgezet, adviseert leghenkoppels vaker te testen. Zo wordt de periode dat er besmette eieren op de markt komen korter. Verder moeten positieve koppels sneller worden geruimd om de infectiedruk in de hele sector te verminderen.

Verder wordt geadviseerd bij besmette koppels beter te kijken naar eventuele contacten. Dan kan de mogelijke bron van een besmetting worden achterhaald, om verdere vespreiding te voorkomen.