Kaasproductie daalt met 2 procent, boter met 8 procent

Ongeveer 60 procent van de Nederlandse melk werd gebruikt voor de productie van kaas. De daling van de hoeveelheid beschikbare melk is vooral zichtbaar in de lagere productie van kaas en boter en boterolie. In 2024 werd 971.000 ton kaas geproduceerd, inclusief kwark. 60 procent van de kaas die in Nederland wordt gemaakt, is Goudse kaas. De productie van boter en boterolie daalde met 8 procent. Bij melkpoeder bleef het volume in 2024 vrijwel gelijk. Opvallend was volgens ZuivelNL de stijging van de productie van consumptiemelk en -producten met 3,8 procent.

De Nederlandse uitvoerwaarde van zuivel nam in 2024 fors toe met ruim 10 procent. De waarde van de Nederlandse zuivelexport bedroeg 11,39 miljard euro. De stijging kwam grotendeels door de sterk gestegen marktprijzen van vooral de producten met een hoog vetgehalte. Kaas, room, gecondenseerde melk en weiproducten lieten groei zien bij zowel de waarde als het volume. De uitvoerwaarde van kaas nam met 10 procent toe. Het bijbehorende volume groeide met 4 procent.

Stijging roomexport

ZuivelNL noemt de stijging van de roomexport opvallend. Zowel de waarde van de export (+53 procent) als het volume (+28 procent) namen afgelopen jaar flink toe ten opzichte van een jaar eerder. De exportwaarde van boter en boterolie groeide fors met 11 procent, terwijl het volume van deze producten juist met 5 procent afnam. Bij zowel mageremelkpoeder als vollemelkpoeder daalden het volume en de waarde.

De Nederlandse melkproductie kwam in 2024 uit op een volume van zo'n 14,4 miljard kilo. Ongeveer 96 procent daarvan werd aan de Nederlandse zuivelfabrieken geleverd. De overige 4 procent werd gebruikt voor boerderijzuivelbereiding en voor andere doeleinden. De Nederlandse melkaanvoer, de hoeveelheid melk die bij Nederlandse melkfabrieken terechtkomt, daalde in 2024 met 1,7 procent tot 13,7 miljard kilo. Gecorrigeerd voor het schrikkeldageffect nam het volume met 1,9 procent af.

Blauwtong

De afname had volgens ZuivelNL vooral te maken met de uitbraak van blauwtong, wat bij veel besmette koeien zorgde voor een lagere melkgift. Vooral in de zomermaanden had de opleving van het blauwtongvirus lagere volumes tot gevolg. Daarnaast speelde de afbouw van de derogatie een rol, waardoor minder melkkoeien werden aangehouden.

Naast exporteur is Nederland een belangrijke importeur van zuivel uit andere lidstaten in de Europese Unie (EU). Belangrijkste herkomstlanden zijn Duitsland, België en Ierland, die verantwoordelijk zijn voor twee derde van de totale invoerwaarde. Ruim 3 procent van de zuivelinvoer komt van buiten de EU, waarvan het grootste deel afkomstig is uit het Verenigd Koninkrijk, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten. De invoerwaarde van zuivel steeg in 2024 met ruim 4 procent tot bijna 5,3 miljard euro. Vooral kaas liet een stijging van de importwaarde zien (+11 procent).

Twee gezichten

Volgens ZuivelNL had de zuivelmarkt in 2024 twee gezichten. Aan de kant van producten met een hoog vetgehalte werden recordniveaus gehaald. De 'eiwitkant' viel juist een beetje tegen. Het gat tussen de vet- en eiwitprijzen is groot geworden. De notering van mageremelkpoeder heeft bijna het hele jaar rond het niveau van 250 euro per 100 kilo gelegen.

Agro & Food droeg in 2023 voor 77,1 miljard euro (7,3 procent) bij aan de Nederlandse economie, waarvan 12,4 miljard euro (1,2 procent) afkomstig is van de zuivelhandel. Het aandeel van zuivel (melk, kaas en eieren) in de bestedingen van Nederlandse huishoudens aan voeding en niet-alcoholische dranken is in de afgelopen jaren geleidelijk toegenomen naar ruim 11 procent. In 2023 vertegenwoordigde zuivel (melk, kaas en eieren) een waarde van ruim 5,9 miljard euro. Dat is 1,3 procent van het totaal dat Nederlandse consumenten uitgeven.