'Flexibiliteit ten koste van concurrentievermogen in begrotingsplan'

Column Politiek Bart Millenaar 28 jul 2025 om 11:00uur

Woensdag 16 juli was het zover: D-day voor de Europese begroting. Zoals gebruikelijk met grote aankondigingen in Brussel stond er om 12.00 uur een persconferentie gepland met voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie. Een moment waar door de hele Brusselse bubbel al maanden naar wordt uitgekeken, zeker ook door landbouwvertegenwoordigers.

%27Flexibiliteit+ten+koste+van+concurrentievermogen+in+begrotingsplan%27

Waar Brusselse wetsvoorstellen doorgaans weken van tevoren uitlekken, bleven de plannen dit keer tot twee dagen voor de bekendmaking onder de pet. Een teken van interne verdeeldheid in de Europese Commissie.

De nacht voor de presentatie werd er nog tot diep in de nacht onderhandeld. Het persmoment werd op de dag zelf twee keer uitgesteld. Zelfs toen het persmoment daar was en de plannen werden gepresenteerd, waren de daadwerkelijke voorstellen op papier nog niet klaar.

Wat er werd gepresenteerd, werd niet warm ontvangen door landbouwvertegenwoordigers. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) wordt, als het aan de Europese Commissie ligt, ondergebracht in een groter fonds met onder andere cohesiegelden en investeringsfondsen voor defensie.

De uitdaging wordt om een balans te vinden tussen ruimte voor lokale invulling en het voorkomen van een ongelijk speelveld

Bart Millenaar, lobbyist voor LTO Nederland bij de Europese instellingen in Brussel

Binnen dit fonds wordt 300 miljard euro geserveerd voor de landbouw, een stuk lager dan de huidige 387 miljard euro. Landen kunnen dit budget nog wel zelf verder aanvullen en krijgen meer ruimte om vergroeningseisen zelf te bepalen.

Doel van deze voorstellen is om in de begroting meer ruimte te geven voor nationale invulling. Op zich een goede ambitie. Voor de landbouw is het fijn als met name vergroeningseisen meer ruimte bieden voor de lokale praktijk. Maar het dilemma van de Europese beleidsmaker is: hoe meer nationale flexibiliteit, hoe groter het ongelijke speelveld tussen landen.

Sommige landen zullen zoveel mogelijk geld inzetten voor inkomenssteun voor landbouw en er zijn landen die zoveel mogelijk geld vrij willen maken voor andere doelen. Als je kijkt naar de huidige Nederlandse invulling van het GLB, dan zal Nederland bij dat laatste kamp gaan horen. Slecht nieuws voor de concurrentiepositie van Nederlandse boeren en tuinders dus.

De uitdaging wordt om een balans te vinden tussen ruimte voor lokale invulling en het voorkomen van een ongelijk speelveld. Daarnaast betekent een lager landbouwbudget minder geld voor verduurzaming en investeringen. Dat terwijl vergroeningsambities niet lager worden en de kosten hiervan maar beperkt uit de markt kunnen worden terugverdiend.

Maar de kogel is gelukkig nog niet door de kerk. De komende twee jaar wordt onderhandeld over de begrotingsvoorstellen.