Tijd begint te dringen voor het stikstofbeleid van Femke Wiersma

Een meerderheid van de Tweede Kamer blijft Wiersma steunen, maar het is allerminst zeker dat dit ook na de verkiezingen op woensdag 29 oktober – wanneer de Tweede Kamer in een nieuwe samenstelling aantreedt – nog het geval is.

De hogere rekenkundige ondergrens van 1 mol per hectare per jaar waaronder geen natuurvergunning nodig is, is een speerpunt in Wiersma's aanpak. Daarmee moet Nederland van het stikstofslot worden gehaald, de woningbouw opgeschaald en de PAS-melders en interimmers gelegaliseerd. Het zijn wensen die Wiersma deelt met een meerderheid in de Kamer.

Deze partijen vrezen echter dat de juridische en wetenschappelijke basis onder de rekenkundige ondergrens wankel is. Ambtelijke documenten die vorige week na aandringen van de Kamer tijdens een stikstofdebat openbaar werden gemaakt, versterken die zorgen.

Daaruit blijkt dat ambtenaren Wiersma adviseren de rekenkundige ondergrens nu niet in te voeren. Reden is het kritische advies van de Afdeling advisering van de Raad van State. De vrees bestaat dat de hogere ondergrens niet standhoudt bij de bestuursrechter.

De minister lijkt het advies van haar ambtenaren te negeren. Ze ziet zich gesteund door de onderbouwing die wetenschapper Arthur Petersen opstelde voor de rekenkundige ondergrens. 'Ik zie dat als een robuuste onderbouwing. En dan is het aan mij als bestuurder om een politiek besluit te nemen. Ik wil de schijnzekerheid van de huidige grens wegnemen', zegt Wiersma, doelend op de 0,005 mol die nu geldt.

Na het zomerreces heeft de landbouwminister tot het verkiezingsreces nog vijf weken om de huidige Kamer gunstig te stemmen. Dat het stikstofbeleid niet controversieel is verklaard, geeft aan dat daar best zaken zijn te doen.

Aangenomen moties

De door Wiersma genoemde Petersen adviseert ook de hogere ondergens te combineren met stevige reductiemaatregelen. In een in maart aangenomen motie roept de Tweede Kamer de minister al op om te komen met een pakket daarvoor. Kamerleden willen dat motie zo snel mogelijk wordt uitgevoerd. Ook na het recente stikstofdebat werd weer een motie aangenomen die de minister hiertoe oproept. Daarin wordt haar gevraagd op Prinsjesdag met een plan van aanpak te komen.

VVD'er Wim Meulenkamp wijst op het belang van reductiemaatregelen bij het invoeren van de rekenkundige ondergrens. 'De reductie van emissies moeten we niet vergeten. Dat willen ook bedrijven en de provincies, die over de vergunningen gaan. En wij willen ook dat de ondergrens een succes wordt, maar doe het zorgvuldig', riep hij de minister op.

BBB heeft die haast niet. Die vindt dat eerst moet worden afgewacht wat de Lbv-beëindigingsregelingen aan stikstofvermindering opleveren. 'Er stoppen al heel veel boeren. Dat zorgt er al voor dat de veestapel krimpt en er voldoende wordt gereduceerd', meent fractieleider Caroline van der Plas.

Minister Wiersma wil de rekenkundige ondergrens laten toetsen in een proefproces en is samen met de provincies op zoek naar een geschikte rechtszaak waaraan dit kan worden toegevoegd. Maar de tijd dringt voor dit experiment. Partijen willen de uitkomst van het proefproces afwachten. De minister liet doorschemeren het eerder te willen invoeren.

Meerderheid onzeker

Die haast is begrijpelijk, gezien de naderende verkiezingen. Want het is sinds de val van het kabinet niet meer vanzelfsprekend dat Wiersma kan rekenen op steun van de 88 zetels van PVV, VVD, NSC en BBB tezamen. En na de verkiezingen bestaat die meerderheid mogelijk helemaal niet meer. De gevallen coalitie schommelt in de peilingen tussen de 55 en 60 zetels.

Bij Wiersma's partij BBB zien ze het gevaar ook dat er van alle ambities rond het stikstofbeleid weinig meer terechtkomt. Van der Plas wil dat karwei graag afmaken. Afgelopen zaterdag werd ze tijdens een ledenvergadering in Apeldoorn herkozen als lijsttrekker bij de komende Tweede Kamerverkiezingen.

Van der Plas gaat de verkiezingen in met de insteek om deel te nemen aan een volgend kabinet. Daarbij aast de partij opnieuw op het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN). 'Het is belangrijk dat we weer in de coalitie komen en op LVVN blijven zitten. We hebben veranderingen in gang gezet en willen dat afmaken. Ik moet er niet aan denken dat daar een GroenLinks-PvdA-minister komt te zitten', hield de fractievoorzitter haar gehoor voor.

Niet juridisch koppelen

Wiersma wil de de hogere rekenkundige ondergrens niet juridisch koppelen aan reductiemaatregelen, omdat dit daarmee een drempelwaarde met voorwaarden wordt. 'Het depositiebeeld verandert niet door de ondergrens te verhogen naar 1 mol. De uitstoot uit de veehouderij is namelijk al begrensd door de dier- en productierechten', zegt de bewindsvrouw.

Na Prinsjesdag heeft deze Tweede Kamer nog een krappe drie weken om over Wiersma's plannen te debatteren. Daarna begin het verkiezingsreces. De verkiezingsuitslag zal bepalend zijn of ze haar voorstellen nog in wetgeving kan omzetten.