'Productievolume Nederlandse landbouw daalt met 2,5 procent'

De krimp van de Nederlandse veestapel hoeft volgens ABN Amro niet ongunstig uit te pakken voor de veehouders die doorgaan met hun bedrijf. Een daling in het aanbod van vlees, zuivel en eieren zorgt voor een opwaartse prijsdruk. Geen overbodige luxe, aldus de bank, want ook de kosten zijn de afgelopen jaren flink gestegen.

De val van het kabinet is wel ongelukkig qua timing. Het is nog onduidelijk in hoeverre de gepresenteerde stikstofplannen kunnen worden doorgevoerd. Het startpakket dat in april naar buiten kwam, bevat de contouren van een oplossing om Nederland van het stikstofslot te halen. Maar het plan behoeft verdere uitwerking en ontbeert op belangrijke onderdelen nog budgettaire goedkeuring.

Een helder perspectief voor land- en tuinbouwbedrijven raakt wederom uit zicht doordat besluitvorming uitblijft. De aanhoudende onzekerheid zet een stevige rem op de investeringsbereidheid van ondernemers, waardoor bedrijfsvernieuwing en verduurzaming volgens ABN Amro stilvallen.

Toename akkerbouw in 2026

De impact van de Lbv-stoppersregeling kan voor akkerbouwers positief uitpakken. Door bedrijfsbeëindiging van veehouders komt landbouwgrond vrij die, mits geschikt, mogelijk wordt ingezet voor de akkerbouw. ABN Amro verwacht daarom een toename in het akkerbouwareaal vanaf 2026.

De droogte heeft daarnaast tot op heden weinig negatieve invloed op de groei van gewassen, met uitzondering van percelen die niet kunnen worden beregend. Prijzen fluctueren sterk in de eerste helft van 2025. Zo zijn de prijzen van consumptieaardappelen sinds februari flink gedaald, terwijl die van gele uien juist stegen in dezelfde periode.

Op korte termijn verwacht ABN Amro dat het terugdringen van het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen zorgt voor druk op de opbrengsten. Precisielandbouw, groene gewasbeschermingsmiddelen en geïntegreerde bestrijding (Integrated Crop Management) kunnen deze druk verlagen. Maar dan moeten technieken wel snel genoeg beschikbaar zijn voor ondernemers.

Voor de glastuinbouw verloopt de productie enerzijds voorspoedig vanwege het zonnige voorjaar. Anderzijds heeft de sector te maken met uitdagingen die de productie bemoeilijken, zoals het gebruik van nieuwe resistente rassen en ook hier een afname van chemische gewasbeschermingsmiddelen. De sierteelt maakt over het algemeen een goede start van het jaar door.

Ook volumekrimp in 2026

Ondanks positieve resultaten op bedrijfsniveau en een toename van het areaal in plantaardige sectoren, verwacht ABN Amro een volumedaling van de totale agrarische sector. Deze daling van respectievelijk 2,5 procent in 2025 en 2 procent in 2026 wordt hoofdzakelijk gedreven door de krimp van de veestapel, naar aanleiding van de Lbv-stoppersregelingen.

Volgens ABN Amro zullen de importtarieven van de Amerikaanse president Donald Trump op het boerenerf nauwelijks merkbaar zijn. Slechts 0,1 procent van zuivel en vlees uit Nederland en 0,2 procent van groenten en fruit uit dit land worden naar de Verenigde Staten geëxporteerd.

In de sierteelt is de afhankelijkheid van de Verenigde Staten, met 2,3 procent export naar dat land, een stuk hoger. In 2023 exporteerde de sector voor 285 miljoen euro naar Amerika, voornamelijk tulpen, narcissen- en hyacintenbollen.

Verder worden 'secundaire' bedrijven geraakt die aan Nederlandse exporteurs of direct aan de Verenigde Staten leveren. Denk bijvoorbeeld aan veredelaars en zaadleveranciers van bloemen, planten en groentes, en partijen die zich richten op dierlijke genetica en broedeieren.

30 procent soja uit Amerika

Omgekeerd importeert de Nederlandse landbouw met name soja en mais uit de Verenigde Staten voor veevoer. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek wordt grofweg 30 procent van onze soja uit Amerika gehaald. Maar percentages kunnen per jaar fors verschillen door wijzigingen in aanbod en kwaliteit wereldwijd.

Mochten onderhandelingen tussen de Verenigde Staten en EU over de handelstarieven op niets uitlopen, dan is het aannemelijk dat de EU tegenmaatregelen neemt die zijn gericht op soja en mais. Doordat het agrarische grondstoffen betreft, is het relatief gemakkelijk producten elders in te kopen, bijvoorbeeld uit Brazilië of Argentinië.

Op Europees niveau zijn we wel sterk afhankelijk van de Verenigde Staten. Daardoor kunnen de prijzen van soja en mais uit andere landen alsnog sterk stijgen wanneer alle Europese lidstaten tegelijk buiten de Verenigde Staten willen inkopen.

Tegenmaatregel zorgt voor prijsverhoging

Mocht het aanbod uit die landen onvoldoende blijken, dan zal alsnog uit Amerika moeten worden ingekocht. Een tegenmaatregel gaat daarom gepaard met een prijsverhoging voor de Europese veehouder.

Tegelijkertijd is de tegenmaatregel een stimulans voor Europese akkerbouwers om de sojaproductie op te schroeven. Cijfers van Eurostat laten zien dat Europa momenteel slechts 43,2 procent van zijn behoefte aan sojaschroot en 18,6 procent aan sojabonen zelf produceert.