'Het is cruciaal om het cluster van aardappelen in stand te houden'

'Je mag van de politiek en overheid verwachten dat ze het unieke Nederlandse aardappelcluster waarderen en bij besluiten de gevolgen betrekken. Dat gebeurt wel bij bijvoorbeeld ASML of Schiphol, maar wij zijn veel minder zichtbaar. Een sterke gezamenlijke belangenbehartiging is belangrijker dan ooit', stelt Hylkema.

De laatste jaren gebruikte ik bewust de term plantaardig in plaats van akker- en tuinbouw

Dick Hylkema, scheidend directeur NAO

Hij praat over het belang van de Nederlandse aardappelsector voor de wereldvoedselvoorziening en over zijn eigen afscheid als directeur van de Nederlandse Aardappel Organisatie (NAO). Per 1 mei is hij officieel met pensioen. De naam van zijn opvolger liet even op zich wachten, maar is inmiddels bekend. Janine Luten was tot 1 januari algemeen directeur van GroentenFruit Huis en zal vanaf 1 juli starten als directeur van de NAO.

Hoe kijkt u terug op uw directeurschap?

'Ik heb negen jaar lang met plezier bij de NAO gewerkt. Het was mijn eerste baan bij een bedrijf die de belangen van de handel vertegenwoordigt en niet die van de teelt. Vooral het internationale aspect vond ik een mooie dimensie. Een teeltorganisatie is vaak wat meer gericht op alleen Nederland. Toch is het mooi dat ook de handel dicht bij de teelt staat. Veel akkerbouwproducten worden verwerkt, en daarom is de relatie met de keten intensief.'

Welke rol speelt de NAO daarin?

'De NAO heeft een verbindende functie, omdat de handel in de keten tussen teelt en verwerking in zit. Waar ik trots op ben, is dat in mijn tijd als directeur ketenpartijen dichter bij elkaar zijn gekomen. Zo is er meer wederzijds begrip gekomen tussen veredelaars en verwerkers. Voor de industrie is de termijn voor een transitie een aantal jaar, voor veredelaars is dat zeker tien jaar. Daar moeten ze samen mee dealen en dit op elkaar afstemmen.'

'Daarnaast hebben we partijen dichter bij elkaar gekregen door vanuit de NAO projecten te faciliteren en ook doordat we bijvoorbeeld actief betrokken zijn bij Holland Innovative Potato (HIP). Dit is een consortium van koplopers in de aardappelketen die het competitieve vermogen van de keten verder willen versterken met collectief onderzoek. Zo is onderzoek gedaan naar stressbestendigheid van aardappelplanten en naar een model voor een betere voorspelbaarheid van opbrengsten.'

Waarom is het Nederlandse aardappelcluster zo belangrijk?

'Wij zijn het enige land ter wereld waar een volledig cluster is van veredeling, handel, verwerking, toeleveranciers, kennisinstellingen, et cetera. De aardappel is het derde voedingsgewas in de wereld en de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) voorziet een grote toekomst gezien de voedingswaarde en het beperkte water dat nodig is voor de teelt. Nederland kan daarin een hoofdrol spelen.'

Maar qua areaal is Nederland maar een kleine speler.

'Klopt, met circa 160.000 hectare aardappelen is ons aandeel wereldwijd maar 2 procent. Daarom is het van belang dat we dit teeltareaal in Nederland op zijn minst in de benen kunnen houden. Want als dat niet lukt, raak je op termijn bijvoorbeeld ook de veredeling en de verwerking kwijt.'

Hoe behouden we voldoende teeltareaal?

'Door als sector zelf het initiatief te nemen om teeltbedreigende aspecten tegen te gaan. De akkerbouw is daar al heel sterk in, met een eigen actieplan Plantgezondheid en een sectoraanpak Nitraat. En ook met de Taskforce Phytophthora neemt de sector het heft in eigen handen. Daar moeten we vooral mee doorgaan. Ik vind overigens wel dat de overheid deze zaken goed moet faciliteren.'

'Het krimpende pakket aan gewasbeschermingsmiddelen is in mijn ogen de grootste bedreiging. De beschikbaarheid van chemische middelen en de komst van moderne veredelingstechnieken en groene middelen trekt niet gelijk op met het verdwijnen van chemie. Dan loop je het risico dat de teelt in de knel komt. Natuurlijk heeft de overheid haar eigen afwegingen, maar ze moet meer kijken naar de gevolgen voor een bedrijfstak en beseffen dat de alternatieven vaak niet voor het oprapen liggen.'

Laat de sector haar stem wel goed genoeg horen in politiek Den Haag?

'Jawel, maar de sector moet voortdurend het belang van het Nederlandse aardappelcluster in de wereldwijde voedselvoorziening voor het voetlicht brengen. Het voordeel van bijvoorbeeld ASML of Schiphol is dat men het ziet liggen, maar de landbouw is in het landschap versnippert en valt minder op.'

'De laatste jaren gebruikte ik bewust de term plantaardig in plaats van akker- en tuinbouw. Laatstgenoemde woorden zijn namen van teeltsystemen, daar heeft een gemiddelde buitenstaander geen beeld bij.'

'Bovendien spreek je bij plantaardig ook over meer sectoren, zoals de bollenteelt. In deze sector zijn, net zoals bij aardappelen, ook issues met ziekten en plagen. Plantaardig komt daarom veel krachtiger over. Specifiek vanuit de NAO bekeken is het voordeel dat het alleen maar over aardappelen gaat. Dat onthouden ze wel.'

Voor de NAO vragen fytosanitaire eisen veel aandacht. Verwacht u dat dit door de toenemende ziekten- en plagendruk alsmaar meer wordt?

'Ja, want als er minder mogelijkheden zijn om ziekten en plagen te bestrijden, neemt de kans op fytosanitaire problemen toe. Dit terwijl landen steeds hogere eisen stellen voor wat betreft de plantgezondheid. Dat is een spanningsveld, want Nederlands pootgoed gaat naar wel honderd landen buiten de Europese Unie. Daarbij heeft ieder land zijn eigen afspraken met Nederland.'