De basis van problemen met streptokkoken ligt bij de zeug

Er is veel aandacht voor Streptococcus suis omdat het in de praktijk zoveel ergernis geeft, merkt innovatiedirecteur varkens Rosemarijn Gerritsen van ForFarmers. Het veevoerbedrijf in het Gelderse Lochem lanceerde begin mei een integrale aanpak voor streptokokken. Een combinatie van een nieuwe voerlijn en managementmaatregelen gericht op klimaat en co-infecties.

'Gaat een streptokokkeninfectie rond, dan is dat vaak secundair. Meestal is er ook wat anders aan de hand. Bijvoorbeeld stress of ziekten als PRRS, circo of griep', zegt Gerritsen. Problemen met streptokokken doen zich vooral voor bij gespeende biggen. De aanpak richt zich daarom doorgaans op deze groep.

Maar de basis van het probleem ligt bij de zeug. Ieder varken draagt streptokokken bij zich in de tonsillen (amandelen). De innovatiedirecteur spreekt van 'een natuurlijke bewoner' die direct wordt overgebracht vanuit de tonsillen of tijdens het werpen. Is een zeug gezond, dan zal ze minder streptokokken via neus-neuscontact overdragen.

Stress is voor zowel de zeug als de biggen funest. Bij stress krijgt het immuunsysteem een tik, wat de gevoeligheid voor ziekmakende streptokokken vergroot. Denk aan een zeug verplaatsen naar de kraamstal, het werpen (vooral bij gelten), voerovergangen, de watervoorziening of obstipatie.

Verbeteren van algehele weerstand

'Het zeugenvoer Forta bevat extra elementen die de microbiota van de zeug ondersteunen. Is de darmflora van de zeug goed, dan is die van de biggen ook beter', verklaart Gerritsen. Het gaat om het verbeteren van de algehele weerstand, merkt ze op.

Via de biest van de zeug zijn de biggen in de eerste weken beschermd tegen ziekteverschijnselen. Uit onderzoek blijkt dat de titer van antilichamen specifiek voor streptokokken type 2 en type 9 het laagst is op dag 18 à 19. Dit terwijl het eigen immuunsysteem rond het spenen op dag 28 op het laagste niveau zit. 'Spenen gaat ook vaak gepaard met veel stress', licht de innovatiedirecteur toe.

Dat verklaart volgens Gerritsen waarom de meeste problemen met streptokokken zich een week of twee na het spenen voordoen. 'Bepaalde aminozuren zijn een voedingsbodem voor streptokokken. In het Forta-biggenvoer zijn deze in aangepaste gehalten opgenomen. Het was zoeken naar een balans tussen de behoefte van de biggen en het juiste aandeel van deze specifieke aminozuren. We willen de groeiende big voeren en niet de streptokok.'

Snelle suikers in biggenvoer

Daarnaast is kritisch gekeken naar de snelle suikers in het biggenvoer. Is de afgifte van glucose geleidelijker, dan is de bloedsuikerspiegel stabieler. Daardoor is er minder metabole stress en een betere immuunrespons. Gerritsen: 'Complexe koolhydraten zorgen voor een gezondere darmflora en natuurlijke darmbarrière.'

Streptokokken beperken zich niet tot gespeende biggen, maar kunnen ook problemen geven in de vleesvarkensstal. Bijvoorbeeld door stress rondom opleg. Om die reden bevat de nieuwe voerlijn ook een startvoer voor vleesvarkens dat vaak dezelfde elementen bevat als het Forta-biggenvoer.

Bij de ontwikkeling van de voerlijn lag ook de vraag op tafel of Forta niet de basis zou moeten worden voor alle voeders, zegt de innovatiedirecteur. 'Maar niet alle bedrijven hebben problemen met streptokokken en het voer is wel wat duurder.' Het probleem van streptokokken noemt zij groot genoeg om een aparte voerlijn voor te ontwikkelen.

'Bij het management hebben we klimaat en co-infecties eruit getild. Er zijn meer factoren van invloed, maar richting streptokokken zijn dit de belangrijkste', vervolgt Gerritsen. Bij klimaat gaat het specifiek over relatieve luchtvochtigheid (RV) en het CO2-gehalte.

Lagere luchtvochtigheid positief

De optimale RV voor de kraamafdeling, gespeende biggen en vleesvarkens ligt op 60 procent. Onderzoek wijst uit dat bij problemen met streptokokken het verlagen van de luchtvochtigheid een positief effect heeft. 'Bij droge lucht is de kans kleiner dat ziektekiemen zich via vochtdruppels tussen dieren verspreiden', zegt Gerritsen.

Ze noemt ook het belang van conditioneren of voorverwarmen van buitenlucht. 'Dat is van grote invloed op de uiteindelijke luchtvochtigheid in de stal.' In relatie tot CO2 adviseert Gerritsen voor alle diercategorieën een gehalte van maximaal 2.000 parts per million. 'Of dat praktisch mogelijk en haalbaar is, verschilt per bedrijf en is maatwerk.'

Ligt de focus alleen op het management, dan boek je vooruitgang. Maar betrek je daarbij ook het voer, dan zet je grotere stappen om streptokokken effectief terug te dringen, is de overtuiging van de innovatiedirecteur van ForFarmers.

'We hebben niet de illusie dat we het probleem met onze aanpak oplossen. Maar een integrale aanpak vergroot het bewustzijn en zorgt voor focus op de combinatie van onderdelen die van belang zijn. Het is een aanpak om met elkaar toch weer even anders naar de dieren en hun gezondheid te kijken.'